f LIQÉNCIÁ
DEL
ORDINARIO.
SSSSTQ'L.DoaorDon
loan
^'^cIca
^,
de
Seluantes
Areediá-^2^?0
noen-la
SandáYgíefia.
w- de
México,
Gouerna-)^¡
doren
ella,
y
-entodb
T^fu
Arcpbifpado
por
Do|
Alonfo
Fernandez
de
'Bonilla
Arcobifpo
del
'qjcho
A¡rc,obifpado,del
Confeso
de fu
Ma-geítad.'&c.
Por la
prefentedoy
licencia al
Padre
Fray
loanBaptifta
déla Orden
de S.
Francifco-Leñor-de
Theologíái
enefía Pro
uinciadel
Sánelo
Euangelio,
para que pue
da hazer
imprimir,
éimprima
vnlibro
Co-.
f
efsionario que
acompuefio
enlengua
Me xicanayCaftelIana.Por
quanto
por mi mandad©
eíta vifto
yexaminado/y
parece fer
v-til y
prouechofo
para IosNaturales
éMini-Uros dellos. Fecha
en México adiez
de
Ju
lio de mil y
quinietos
y
nouétayocho
años.M.Don loandeSeruantes. Por mandado
delGouernador.
loande
Cárdenas.
"IZT
LDo&or
DdnKieronymo
de Car
""""'cama
Cathedr ático
de
Decretos
en
la Real Vniuerfidad
de
México,
^Canónigo, Prouiíbry
Vicario
Gene-
■-'ral
enla Sanfta
Yglefia
Metropolita"
na
de
México
y
tqdo
fu
Arcobifpa-~\
do,
por el
Capitulo
Sede
vacantedel
y
la.
Por
la
prefente
doy
licencia
a-lPa
dreFray
loan
Baptiíta
déla
Orden de
S.Francifco,
Leáor
enSan&a
Theo-íogia,
y.
Guardian del
Conuento
de
Sanüiago
TÍatilulco,
para
que
pueda
Hazer
imprimirle imprima
vnlibro
Cónfefsionario,
que
acompueíto
en.dos cuerpos
enla
lengua
Caítellana
y
Mexicana
5para
poder
confeííar
alos
NaturaIes3con
la Primera
y
Segu
daParte
délas Áduertencias
para
los
ConfeíTores
y
Miniítros
dellos^atten
Herrwi-do
Duran
Leftor
de
Theologia
déla
dicha
-Orden,
por
mancVdo del
Doc
tor
Don loan ele Samantes
Arcedia-(|Ho
deíta
Sanda'
Yglefia»
y
Cathedra-íico
de
fagradaScritura3Gouernador
que
fue
deíte
Arc^obifpado.
Y
por
pmi
mandado
por
el
Do&or
Alonfo
¡ \Muñoz
Cathedratico de
Prima
en'
Sanda
Theologia,
y
noparece
tenercofa
que
contradiga
anueftra
Sancfla
Fee
Catholica
: antesfe
halla
fer
vtil
y de mucho
aprouechamiento,
para
la
Dadrína
délos
dichos
Naturales.
Dada
enMexico>a
veyntedeDeziem
bre
de
mil
y
feyscientos
años.
El
DodorDonHieronymo
de
Cárcamo.%ay
-Pedro
dePila déla
Orlen de
nueftro
SeraphicoPa-Ire
S.Francifico,
Commific-ñoGeneral
por
autoridad
Apofiolica,
cumylenitudme
Mefiatisde
todas
las Pro ducíasy
Cufiodias
defta
UueuaEfipañafFloriday
Philippinas,wc
Por laprefiente
concedo licencia alPadre.
Fray
Joan
Baptifia,Predicador,Leclor
de"Theologia,
que
en la Prouinciadel
SanóloEuangelwbajido
muchos
mosy yGuardian
que
aoraeí de
nueftro
Con-uentode
SantHago
Tlatilulco, paraqueguardan
doloefiaUecidoenel
Sánelo
Concilio deTrento,
y
loordenado
en lasPregmaxicas
reales?,
pueda
imprimir
é
imprima
esdos
cuerpos
lasAdverten
ciasquepara
tos
Miniftros
yConfefiores
délos
Indios
tienecompueftas,
por quanto por
micom-mifiion
eftanYifiiasy
examinadas,
yparece
por
fu
apprauacion
fieran
de
mucho
lütilidad y
proue-chopara
losMmftras,
por
loqual
deficando
todo
buen
fiuccefioy
acertamiento enloque
tantoimpor
tacomola
educación
délos
Naturales,
de
masde
jeimee-.
iií
'
conceder
ladicha
Ucenciapara. U
imprefiiondu
cha.
Mando
porfiártela
obediencia
a)
'dicho
Padre
Fray
loanBaptifla
loponga
por
obra,pnra
queoc.
capación
de
tantoaprou.echamiento
fipiritual
delos,
próximos}tenga
eldicho
firuclo
enelferuicioje
hJDios.JPala
eneldicho
Comentode
Sancliago,
Xlatilulco
déla dicha
Prouincia,
aon-xedías
del'
piesde
Agofio
demil y
JeyficJentos°aíios.
:,Fir-í'tnadade
mima[no, y
fiellada
conel
Jeito
mayoxdemiofifick.
APPROB
ACIÓN
DELDOCTOR
A-lonja
Muño\Cathedratico
dePrima
defia
'.»Vniíieyfidad
de
México,T)3r
commifsion
y
mandato
del
:*"
Señor
Doctor.Don.
Hierónymo
de
Cárca
mo,
Prouifor
yVicario
Generaldefte
Arcp-biípado,
Vi
y
examineconcuyclado
las
Ad
ciiertencias
que para los
Confesores
y
Mi-niílros délos
Naturales
acompuefio,
el muy
Venerable
Padre
Fray
loanBaptifta
LeSor
cíe
Theologia
déla
Prouincia del
Sánelo
E-üangelio,y
Guardia
del
CSueto de
Sá¿t-iago
Tlatiíülco;y
nofolo
no tienecofa
cotranuef
tratarada
FeeCathohca,y
Chriftiánas cof
tóbrt?:
mas anteseftá
llenas
de muy
Tana
Doclrifta,digra
y neceíTaria
de
fer'fabida':ef-pecialmete
enehosReyno;,
y
afsi fu
ímpref-fion fera
para fc-raicio
deDios nueftro
Señor,
gra
prouecho
délas
animasdeflosNaturales,
corfuelo-y
aliuio
deJosMiniftros
que los
tra tan.Fecho
enMéxico
aveyntey
vnoder
Nouiembre>de
mil y
feyscieatos
años.:f
APPROBACION DEL
PADRE
Fray
Pedro
déla
Cruz,
Lector de
Theolo-gia,Guardian
de S. Francifco
de
México.
Padre
de la Prouincia del Sandio
E-BangeIio,y
Calificador
¿el Sando
Officio.
POrCommifisiony
Fray
Pedro de Pilamandato
Commijfiario
denueftro
GeneralPadre
dema
Sagrada
Religión enefta
nue.uaEfipaña,-
e-yiftoy
examinado
lasAdvertenciasque
páralos
¿Miniftrosy
Cmfiejfores
délos-Indios,
tiene com*puefi
'asendoscuerpos
el PadreFray
lomBap-tifta.
Leclar(q
ha
fido
muchos
años)
de
Theologia
U^eneflaProuináa
delSacioEuagelio,y
Guardia q
aoraesdelCouetode
SancliagdTlatiMco.Y diga
¡f
no-fiólo
esobra que
d.eficubre
elSánele
?elo,que
ftempreha
tenido eldicho Padre
para
caneftos
po~
hxes
Indios,y
para
las nueuasconuerfiones
que
ddhi
:cada diafieba%eny
efiperanba%er:
masque-están "Titile
importante paralasMiniftrasy
Jor nalerosdefia
Sánela labor
yviñg,quam plantante..
prio fianguine
fiuo,
que
enfia
genero,
ninguna
mas¿y
aundudo
fer
otraalguna
¡tanto.Porque
enellafe
baila
comueha
erudkio,y
coefiilochroy
hreue,
loque
esmuyaltoy
ohficuro:y
muy leuantadoenfin
punto,
loqueparece
tenerlemuyllano.
Yanft
mifimo fie
halla
quanto
enorden
delbuen
Minifie-rioy
DoÜrina de
Confejfioresy
Miniftros
Spiri-tuales
defios
Indios
fie
puede defiear.
Par loqtía\
digo,
quenofiólo
fe
puede
obra
talimprimiry
fialir
alw%¿
masque
importa,
que
losSuperiores
hagan
quefialgay
fie imprima,porqve
elf
rucioque
efipero
dellofié
hadefieguir
enlasalmas,
fiera
tal,
que
la Diurna "M.agefiad fiea
masbien
fierutda,
loa
day
glorificada-.
Yefilos
pobreslndios
muymejor
en
feriados
yadmin-i[Irados.
Dadaenefte
Conven
todeS.Framifico,
deMéxico.,
adie%fie Iulio^ds
mily
fiey
¡cientos años.A
PP
RO BAC ION DEL PADRE
Fray
HernandoDuran,
LeedordeTheologia
deSavcl
Francifico
de México.
T)Or
commifsion
y
mandado
del
=--A
Señor
Gouernador
Don loan
de
Seruantes, Arcediano
delaCathedral
de
Mexico,y
Cathedratico de
fagra-Óa
Scriptura,
éviíto
y
examinado
efte
Confefsionario
enlengua
Caítel
íanay
Mexicana,
conla Primera
y
.Segunda
Parte
délas
Aduertencias
paralosConfeítoresde
los
Natura-íes,
y
fus
Miniítros,que
acompuerta
el
PadreFray
loan
BaptiítaLe&or
de
Theologia
deítaProüincia
délSan&o
Euangelio,y
esobramuy
prouecho-fa para
los
Naturales,
y para
fus Mi
niítros:
Porque
demás
de que
fu
Auc
tor tratalas
cofas
conmucha erudi
ción
y
varia
do&rina,mueítra
la
cía
ridad
de
fu
ingenio
y
la
Chrittiana
piedad
conque
íiemprea
acudido al
miniíterio
Euangehco
de
los
Indios,
y
el
lenguaje
y
eftiío
Mexicano
déla
obra,es
muy
elegante yclaro,
y
las
Aduertencias
muy
neceítarias, y'an
fi
meparece fera
de
mucha
vtilidad
yprouecho
fu
imprefsion.
Dada
enel
Conuento
de
Sandiago
a nueuede
Iulio
de
mil y
quinientos
y
nouentay
ocho.
años.
DEDICATORIA.
(^
Prologo
Dedicatorio
delAu&or,aNueftr*
Padre
Fray
Pedro dePilaCommiffiario
General
detodas las Prouincias
yCufiodias defia
nueuaEfipaña,
Floriday
PhiU
lippina.
&.;"
Vnque
por fer
eftas
Aduertencias parte
del Confefsionario
que
aV. P.
dedique
ios dias
paíTados5no
era
neceífario
dedi
Pero
porque auieil
do
comentado
aimprimirlas(vien
do
el mal
aparejo
que
para efto
auia)
las
dexaua,
y
referuaua pa
ra
tiempo
masacomodado,
y
V.
P.
conimperio
y
poteftad
de Prela
do
Superior,
y
amormuy
antiguo
cíe
vero
Padre
memando
é
felicito
contoda
inftancia,que
rompiendo
por
todas
dificultades,
las acabaíte
deim-prirninme
pareció
dedicarlas
de
nue uo,comocofa
nueuaypropria
de V.»
í
P.
Paraque
por efto
entiendan
todos
el
particular
cuydado
y
vigilancia
q
tiene
V.
P.en
fu
Officio
Paftoral,
nofolo
del
gouierno
de
tatasProuincias
deRe!ig-ofos,comotienea
fu
cargo,
mastábíé
de
tantamultitud
de
ani
mas
admímftradas,
y
facramétadas
por
ellos:
y de
otrasmuchas
q
pof
fu
medio
ypredicaeib
vS refcibiendo eí
Euagelio.
Pues
por efte
medioy
conefte mitraba
jo
creeV.P.ferá
las
vnasy
las
otrascofoladas,
é
inftruydas
eneíconocimiento
de
Dios,y
fus
Miníf-ftros
hallara
muchas
diíFicuítades
reiueItas(con
parefcer
de
hobres muy
doctos,aquie
he
cofultado)
para
ayu
dar
^rN-TimriíJrg-
ílfíffjlf}
fin
frrnpn
lo de
coníciencia:
mástabiécón
mu*cho
gufto
y
coníuelo
fpirituaí,
y
efpe»
ra^adequefu
trabajo
y
labor
enla
Viña'del
Señor
fer
afruétuofa.
Refei-ba
puesV.
P.
efta
pequeña
ofreda
pa
íerurdo de
N.S.confíderado,qfi
para
et
ornatodel
Santuario
fe
refcibia
orOjplata^piedras
précioías,
grana y
cofas
de
grade
eftima
y
valor
q
ofref
cía
los
ricos,
nofe defecháüa Jas
pie
les cabrunas
délos
pobres
por
fu
po-
-covalor.
Pues
cada
vno(como
dÍ2e
S.Hieronymo)
da
de Id
q
tiene y
ñr-ue
á
Dios
Conlo
q
puede.
Lo
qual
esprueua déla buena
vblñtad
:y
enmi
tábie
ío
escíe
reconofcimiefo
q
por'
tatos
títulos
aV.P.deüo.
Guarde nroSeñor
aV.P.como
efte
fu
menorfub-ditoy
verdadero
hijo
déffea.
De
Santiago
Tlatilulco.
8ce,
'
los
CoftKíffofeJ.
¿J
feef,
losfeqnifitos
para
recebirlosfacrameix
tos:por
fer comümentegencede
cortosent8s dimientos tíoalcÚC/íri.
lacalidad
quehadete* lierlacontrición^
dizepues Scoto.
Q^ue
a»roque
es verdadqueferequiere
por lo me nosalgún
dolorpara
fefcebir el fmctodef
tefaactofacramerito
:pefo quequando
fue
reimperfecta
difplicencia
de laculpa,
ytu llí ereintención, de recebif efte fanctofacra-mentó comoy par«1 el fin.que
lo adminiftra nueftra madre lafancta
Yglefia,y
ñoeftando
con actualvoluntad de effender ann'eftro Seflor lefu
Chrifto,
que al punto quefeacabar» laspalabras
facíamentales
de laabfolucioa
¡recibe elpenitente
elfructo
deftefaCramen-to,
nopor
fu merecimiento yditpoficíon,
fi nopor laordenación di uinaqueinftituyóet
re facramerito paraperdonar
lospeccados
d« los hombres. Y li eftefacrameutoprefiipona
neceflariamente
dolor tanperfecto
quepoí
elfe
perdonen
lospeccados
yfe degracia
fagtiirlehya,que
nunca efte facramerito daua laprimera
gracia,
niperdonaua
peccados
: pu es yalos hallanaperdonados
por
lacontri*cion
precedente.
Yporelfo
dize muy bie* elf«btiüfsimo
Scoro.
Sufficit
enimquod
Adueftenciis
|aít
aliqua
diípfieentia
licet informispra?cedafj
&tunclileeítcapax
abfoUitionjs
'iac.ramen-taús,
¿c perillam fit comritio. Conforme,a efto elconfefior
difpone
aipenitentepreguÜ
rancióleíilepeta
deauer ífféndido
a01.0.S»-y proponefirmemente deno boluer
'acffe'n-der'e,
yelqntdá
finfcriipulo
ni.
fof
pecha
da
que elpenitente
nocruxo dolo* deiospeccaf
dos.
Eftaopinión
deScoto,
esmuy cenfor-me ala
íentencia
de Sauctloan.Chrjfoftqma
canonizada enel decreto de Pcenitxntiad.?» c. Talis,donde dize.Q_uahtuiama¡inq;
Sequaniibet
breuítemporegcíram
penitétian^
Deusfufcipitj
neepatitur
exigua;
conuerfio-nisperire
merced^m. Y ti elfellorealacref
cic-ntael valor de laplata
y lacalificaenloq no tenia- di.fu
naturaleza,
por que Ropodrar
efto la fuerca de! Sacramento y
valor,
de 1»landre
de Chnilo nueftroRedenptor?
fcf
Lo.í..pregnnradrs
fe?üda
y terceravez,^
quantasvezes cometieronvnpeccado,
refpS.,
rí'.'nlosmas qmuchasvezes,y alcabo dizea. qie dos vezes, y poralli fevátntodoloreí
tantede!a confefsion. Paraeftoen las cofasque
le labe qitsentrelos yndios nollegan
&tos
ConfélTofeí
ffatíl
hrfmero,
finoque
fepuede pafaf
cona-quella
generalidad,
pues no ayobügjció
deConféíLr
lospeccados
veniales -. y ya que enelnumero
mintieífe,
por fer materia leueyvo
hincaría,
folamentepeccaria
veníalmente. Y no ay quereparar
enquepreguntados
deco faslituanas,
dirán que las renian por pecca-domortal,
porquequando
obra o no aduicf ten finocomomñjs,
o ya que adtiierten quees
malo,
nohazenjuyzio
demortalnivenial,
y
afsiqueda
enfu naturalezadevén¡al,loque
defuyo
loes. Yenlo que toca al numeroda lasculpas
mortales nielconfefior
fe deueaf-flixir por faberel numerocierto,
ni afflixir alpenitente,
pof
que no fe los dize . Como'dizen
Cayetano, Fray
Pedro deSoto,
yFray
Domingo
deSoto,
Nauarro yotros muchos.Principalmente
quádo
propter ruditatem velconfuetud»nen,vix
poteft
poenit'ens
numerarepeccata. VeafeHenrico
Henriqu^z
to. i. daSacramé.lib.
5.Etdepenit.
facfolib.
x.cap.5.
§.
9.Baila
enterartedeltiépo
queenellostíhiuo,
fivnaño o mas, yAdüerteflcias
paja
«üiíiacíofies,
tentaciones y ocafiones delpeni
tente, y cor»eítopuede
quedar
baftantemen-tefatisfecho
y confolarafupenitente.
Veafe
fr.
ManuelRodríguez-
i.p,delafumma cap.51.
con.4. que esnotable a. eftepropoísíto.
£1padre fray
loan Focher confolando a vrt miniftroque
eftaiualgo
mohíno dever qu$ cafi ordinariamentefevá eftosnatprales
porelnumero del
primer
neceado queconfiefía.ii
enl®s
demás,
dizeafsi.Dicoquód
cumIndi;
pamam
Jiabeátcapacitatern
adrecogitada
fuá.|>eccata,
fípoft
factam
pr?parationem,
dicune
quód
bis,
aut tercommiflerunt
aliquod
pec-catum,quod
hocfufficit,
quia
adplus
fna po tentia &capacitas
nonfe extendit. Et ficucpoílprepataticnem factam,
excufantur finonconfitentur
aliquod
peccattjm,quod
nonre-Cordantijr
: itaexcufanturf\
fuonjmpeccato
rum numernm nonrecordanrnr.Veruntamé
adtuajfatisfaciendum
confeientie,
ha*cpote ifis
obferuare,
Inquolibet
peccato
interroga
eosfie.
Q^uoties
hoc peccatumcommifsifti,
provt mine es memorp gi dicatbis,
autterttranfeas,
8cüidé dicant in aluspeccatis,
fie,
til
tráfeas, quia
Deus ab eisplus
noexigir,
* tos
Confefioíes.'
-'..:/
^
fe áori extendit:
Fnndáte in
hoc,
qííód
proba
bileeft,
quod
fi alhim certumhumerumíci-"íent,itabene
exprimerent,
ficut fiuunexpre-ílernntpeccatum,
hoctamen excepto induo-bus
pra;ceptis.
f.intexto &in nono, inqui
bus
exactior debetexprefsio
efíe,
& interrogatio
propter diuerfas circunftancias in eisfpeciem peccati
murantes. Yparaeftobaila
enterarle del
tiempo
que en ellosefttmo
co modiximosarriba. VeafeHenrico
Enriquez
vbifupra.
Elqual
dize eftaspalabras
deno-tar-
Q^uia
confilíum
&remedimn
in hocfo
fomedicinan cumiudiciononqnidem
ceco, fed paruofatis ad hiberipoteft,
cinmmíticas
facta
mediocridiligencia
de vniforrni
vitagroífomododicit:pafsim
idfeci,
vel multoties
permenfem
&c. Siquis
iacet in confue-tudine multisannisexpofsittis
in onemocca lionépeccati,
fatis eftdicar-fevftim
ftiiffe co cubinavicevxoris.1f
Lo. 3. es que hauiendo dexadodecofeffar
algunas
muy grauesculpas
mortales por verguen^a,
oveniales,
y otras vezes lo que nofue
culpa,
fino obrameritoria,
latienen porpeccado
morral,
y por tal lodexan deconfef
farpor
vergüenza,
opor temor,
y aun que"■{■'■
Aduertenclas-pifa
jiy
muchos queconofcen
eftaobHgaciofty
y conformeaella reytera-n lasconfeision.es
és fuprincipio,
otfo.s.ay
quefilos,tienenfresyquatro
días,
nodizen
finofolo
loque'dexa-iTOn
por.Verguenca
diziendo,
que ya andicho.lo-dcmas,
y quefolo.aquello
es, quecomodi zenlo vnodixeratüp.otro,
fiya
no lo vuie-fan dicho aotrospadres,,
ylopropriohaze»
aIfthora
ypuro de
muerte,y aunayalgunos
$anfiíriples,
quefi les dizen.. Acúlatedetodaslasvezes
que
has hechoefta
cii'pa.dizé<
¡Padre
ya niehe acufado
otras,vezes, yaun^
:rt\
confífor
conformealo que liaencendido,
■ycoüegído
def«
conferencia.[ queriend->le
¿ayudar
j
lediga,
acúlatede que has cometido ..cada año ellaculpa
tanras:vezes, alli buelueo queya la ha
dicho,
oque no fonratas, por qtje realmentefe le
oluida,
y noteacuerda,
fino deloprefente. Para eftoaduierta
el c© feífor quequando
íevee que loque dcxarondeconreffar
no es cofamortal,
y queellosde Ilianí'aberqueloera, no ay paraque hazerlesrepetir
lascofefs.ion.es,
fino fuerterarifsima mente enalguno
muy entendidoyqueaduir
tioenque in confefsion noera-valida,
pero comunmentees cortedad ytos
confcíforcSi
,'■f
«jue
dexanalgunas
cofas,
operno
dar molef1tia
atpadre,y,afsi
no esneceifano
repetirlo.
Pero
quando
es claramente y conocido.pee* cadomortalvatiendacon cuydado
ticoníef-for,
fiauiendofeconfeffado
elpenitente,
délo que antesdtxop<,r v'crgtn
oca, elnoqoererfa
conft-flar délo quedize queyaconfefio
pro cede deotra nucuavergu'ncí'
odeignoran-ciainuencible, Por que fi
procede
de lopí'i
meroprocure
defengañarle,
diziendolefería confeision imialida: masfinace'dalofegü
do,enfeñe!econ
muchapaciencia
[qualdeua
tener quientrata coneftapobre
gente]
elpft
toenque confiíte la
integridad
déla corifeí»(ion.
Y fielminiftro
por fu parre ha hech»quanto.
puede
parahazerlereyterar
lo yacotífeífado,
y elpenitente
por fupocacapacidad,
noloalcanca,
niacaba deentender,
y lepar-recio que
cumplía
conloque
dixo,
aunquelaconfefsion
fue
inualida,
no ayobligación
deiterarla,
por queenefte cafo laignorancia
i* utncib1e le efeuía. Ypueden
y deuen los ra-*Adueíteftcias
pato
«tra
parte,
mueftra
dolor de haiieíoffendido
á Dios
yptopoíito
denooffenderle
graitemg
te.Q^ue
eselxefpecto
que hademouer alc5feffor
para
enteder queelpenitente
dize verdad,
yqueno alcaneamasfuentendimiento*
pues escierto que anadie fe le
pide
hazerdiligencia
fino conforme afucapacidad,
y que«1 que
por
nopoder
mas, onoalcanzar
masdexa deconfeflar
algunos peccados,
nohaze directa y formalmentecontra laintegridad
yverdaddela
confefsion,
fino folamaterialmente,lo
qual
noeílorua
elfructo
delfacra-mento.
^fto.
4.dafcfupulo
atoscofeffbresverpor
$4
'vnaparte
que eftanobligados
-enquanto elípiritu
del íeñor y laprudencia
les enfeñareimponer
y darfaludables
penitencias
fegun
la calidad de los deüctos comolo manda el ConcilioTridentinofeis.
14,c. 8. por otraparte
verque fi lesdan a eftos naturalespof
penitencia
etiam'degrauifsimas
culpas,
cinco; los
€óftfeffofésr
4fó de
obligarlos
apeccado.moi'taí
ü
noteoílplieren,
pues de ordinariofu oluido ypoco entendimiento dealgunos
losefeufa,
aun que fe lesimponga
conlaobligación
ordinaria.
Lofegundo,de
lespenitecias
aqtieellos
ioninclinados,
como llenarCruzes,
odici-plinarfe
o vetólosLunes,
Miércoles,
oVi ernes a laprocefsiomy difeiplina
de laQ^ua
refina,
ootras cotasfemejantes,
pues
elmif mo Conciliodizedenieríe
imponer
laspeni
tencias. Proqualitatecriminum
Sepe-niten-citimfacúltate. Delo
qual
fecolige
queque daalconfefior
arbitrarqual
fea lajufta peni
tencia conformea la
calidad
ypofsibilidad
y talento delpenitente.
Véalef.
Manuel
Rodnguez.
r, com.cap.56.
concl. 3. Y pues de ordinario tieneneftos
naturalesfu
Bulla aconfejarles
queprocuren ganar todas las
indulgencias
yjubíleos
quepudieren
para que por efta partepuedan
faclsfacer
a las pe nas que fedei¡ealasculpas,
y también felesamonefte
que llenenenpaciencia
y enpeni.
tenciala vida commun y
trabajo
enque vi-tlendiziendo[
como acófeja
Ñauarro]
def
pues deabfoluer
alpenitente,
Nof
-íedaehehdísp^t
noftfi
lefu
Chrifti,
&merita beata
Martef$-$>er
Virginis,&
omniumSanctoriim.&quícl
quid
bonifeceris,
& malífuftintieris
fittibí
*nremifsionem
peccatorum,augmentrtm gra
lia;, árpremiü
viteeterne. O detde.Qjiid
quid
boni
egeris
&c. como dize Medina; iVéate Fr. ManuelPvodriguez
Tom.r.cap.^.
concl. 6.
^fLos
que
imponen
duraspenitencias
de aya «o&c.ai0$ naturalesvean loque
efcfineélfobre
dichopadre
Fochetexponiédoeftacoa
ceísion,
elqual
d^e.
Aliqut
imponunt
Indis
penitencias
inconfefsioneperdecem,vel
quindecim
di
es vtjejanent
;quod
nonde-t>ent
faceré
fie,
acidiant talesGhriftnm
dicentem. Matth. 12. Arúd'mem
[inquitj qnafiatí
flonconfringes.
Q^uod
exponens
Scotus i« 4. d. 15. q. 1. artic. 3.infra.
N.ait. Arundíqnaífata, eftpeceator
huroidusnimis
& inelí natus ad peccata,tamenfumigar
quando
h* betaliquid
deamoreDei. Caflatur&extin-guittff,
qnindo
perdurítiam
Sacerdotis
adni mis-difficile
obligatur.
Ideoait Seo. ibidemiftt-í!os Confeílbr*».
f5'
fonfieftqies
indifcreti
imponfit
eis eneragra.
íjia.
Hecille. .•<§"
lo.
5. da notablepena.
alosminiftros,*
$j
muchasvezes
fuccede
que viniendofeacón-fefíar para
cafar,
elprimero
feacufa
que cffé dio aDios conelconforte
tantas ve2es, y elcóforte
llegado
alospies
delconf-flor
odif
iere
notablemente
en el numero de lascut-pas onotrata dellas. Y fiel
eonftffor
lepregunta
fihaoffendido
a Dios confuconforte,
refponde
que ao, de lo
qual
pare
cemanifl-efto
que vno dellosmintió,
yque
%lugar
devenirfe
a reconciliar conDios,
lecffended«ftueup y comete
íacrilegio
contralaintegri
dad delfacramento
delaconfefsion,
yconef tofedefconfuelari muchos
miniítros . Para «Hitarefto,
víamos
nofotrosquevn
facerdo-teconfieffa lamugeromngeres, y otroel hí
bre
ohombresque
fehadecaíar.
Con eftofeeuitala
pefadübre,
pero no feda remediobaf
tance, por que
fuccede
auervn íoloconfeífoc
yaiier p¿ra eaísrfe tres oquatro pares,yaun quelos
ddcompongan
ydefordenen
decomoellos fe ponenpara
haiitrfc
deconfelfar,yca
far
conforte conconforte,
toda Viafiend'o
po
«o« conoce el
confiar
fas
mentirasAduéheñcías
{¡ala
éftó
iffííOneftelés-p
rimeroqué'fé
cotífiéfleñ
fldiga
cada vno laverdad deloque
háhecho,
t 'ycómetidocontraDios^
y queelleshade-preguntáf
deftd;
y quefi dízen mentiráoffeiiden
-granifs
¡mámente aDios,-
y elconfefior
hecha deyef
íuíiiétira,
conque
fedeféonfuís
U'.' Yllegados
ata
confefsion
digo
íiibrne^
lioí'i
tEiditío,que
elconfefior defro-s
natura*les tiene
preCiffa
obligación
depfeguta-r
ert efte cafo alpenitente
fi elnatodize,
porque*
por marauilla déxan de coniíitticarfepor al gún
tiempo
antesdedefpofarfe,
luego
défpit
esquefe-efcriiji-eton,
y muchos antes
algún
tiempovy
venidos alospies
delcófeflor^po?
marauilla feaenfan>deftofino fe lopreguntan
o
pót
negligenciaíuya,
opor quequiea
píeri
fan quenafue
peccado
yaque trataron decafarfe.
Y muy raramentefe hallarapadre
, omadíe,
odeudosque cofiefienhaiier dado Ití
gar
a que fecomuniquen
los quepretenden
caíarfe antes de tomarfelas manos : aunque acercadefto han fido muchas vezesamonefta
dos,
y auncaftigados
publicamente
por ello;Efta
refpueftafe
funda en eldichodeAngelo
los
cóñfeílbfes!*
"$
ípíod
quando
quis
fcif
irtconfefsiortépecca-tiim
aücnius,
cum qtlopamitenS
dlcitíepee
caite,
quando
ille Verieritadconfifendum pd
teft eum decali peccatointerrogare,
Seingé
riere,& in
fpecie
:fi
taleeftpeccatum
de quoíoterír confefiores
interrogare
penitentes.
Ef hoedum modo talisnonpoffet
habefefufpí
tionem,
quod
is,
cum quopeccatiit.
fiíeric
de Jilopeccato conftflus.
^Algunas
viejas
yviejos
fe
Vieriem a con- éfefiar
y areconciliar queapenas
puede
elcoftffor
/uzgar
,ú
especcado
Venial loque
di-¿en. Sino lasabíuelue
Vandefconfoladas,
y
ti
lasabfuelue,
queda
confcrupulo
de auei* abfueltofinmateria
fuffíciente.
Paraefto
ab
fíteluale
deftamanera. Si Verépeccata
habes¿c
coiifeffus
es.Ego
teabfoluo,
fino
habes non. Afsi lo enfeña el Maeftrofray
Bartho-lomedeMedina enfufummacap.
i¿.Vega
fib.
i,cafo. 353,^f
Enalgunas
parres
fe hazert /aranpereza-
/ios los naturales paravenir a
confcffarfe
la-Q_uareíma,
que
fino fe tienegran
cuenta eíVpretienirlos
defde elDomingo
antes deU fe ..mana quevengan
porfus varrios aconfefijr
fe,
noVienen. Y fi los miniftros apremian
a'■'
Aduertendas
£afi
glos mandonesaque los
traygan,
ellosfi*->
¿hanmano,delos
primeros
que topanpor lacalle,
otiánguez,
y files mandanaguardar
para,
quepienfen
bien
fuspeccados,
yfiquie
fa
hagan
algunos
actos decontrición,
fucce de quequando
acuerda elconfeífor
ya fe hanydo
ynuncamasbtuluen.
Puesconfefiarlos;
fin
preceder
deuida
penitencia
y.diligéteexa
mende fuconfciencia,
ya feveelo quediz& los Doctores quelaconfefsion
del que.no hi20 la deuida
diligencia
paraexaminar
bien
fuconfciencia,
por loqual
fe leoluidoalgíí
peccado,
opeccados
mortales,
esinvaliday y
neceffario
repeté.da
finoesinarticulo moc.í;is,
quetuneexcuiaturposnitens
fi confitea-tur finepreuia
examinatione. Paraeftodif-pong.de
elconfeífor
lomejor
quepudiere
yiupiere,
porquefuppletur
deffectnsexaminís,
per
interrogationem
prudentis
conftflarii
;pra-fertim vrgéte
cauta,
&quádo
nifticictijjj
moniri neícitint
pra:meditari
peccata,-como dizeNauarro yotros quealega
Henrico Hé riquez rom..1 lib. z.depennéfia
cap.j.§..i¡.'
fif
Muchas
vezes vavn iacerdote porvn.ca-, 8mino,
y llamanteaconfeffar a vn indio qtie;!'--
los
Conrefiore*.*
té.grtft,
quehará? Conficífelenohauiendótntjy
cercaotro facerdote que lopueda
eonfcfiar,
viendo
feñales de contriciónenel : quepor pocospeccados
que leentienda,
aunque de-xe de entenderotrosmuchos,
bafta para po derleablbluef,
yaquella
almaqueda
renie¿ diada. Por que fi eftauaacuita,
conelfacra-mentofe haze
contrita,
y por elconfiguienre
digna
de vidaeterna. Y concederle hala indulgencia
delaBulla[teniéndola}
para
¿j
no fedetenga
en elPurgatorio
. Y efto aunqueíioefte muy
enfermo,
pueslaexperiécia
nosenfeña
quanto losfnele
aprefurar
la enferme dad y lleuarfe los ennonada.
Puesfray
I.ti ysLópez
yfray
ManuelRodríguez,
tom. r. cap. ói. conl. %. num. 5. dizen que elconfef
ior
Caftellano
quenofabe
lalengua
Fráce-ía fi noalguna
cofadella, puede
confeífar
al Francés qen fulengua
fe confiefla conel,
aítc]
fea fuera del artículo de lamuerte. Y no fequal
eselfacerdoteq
puede
co fucofeiencia
dexar
de aprender
para
cofeflar
enfemejan
■tenecefsidad,particularmente
losreligíofbs
aquien
firuentambig
eftospobres
naturales.'%
Comümenre dizé los doctores cjnadieefta
obligado
acofelfarfe
porinterprete
eftado ■Adueftettcias
^aía
co
falud,
pero
enel arriculode la muerte tnúchos
graues
doctores tienen quefij
yafsimeparece que efta
obligado
elpenitente
acon-teífarfe
porinterprete
quádo
notuuieíTe otro¡remedio. Pues
qnalquiera
efta
obligado
a-procurár
elremedio defuanima
por elvlti-moy
precito
medio^ue
fepuede hauer,
yco .moen elprefente
articQlonoayaotrociertoy
íeguro,
para recebirla'gracia
ydeattrito hazcrie
contrito,
fino elyVdicho,
figuefe
manífieftamente queeftara
obligado
elpenitente
a víar del. Ni Scoto en el. .4.dift. 17. q.vni-caad
argumenta, dize lo
contrario,
cuyaspa Jabras fon. Máxime autem.Videtnrquod
nó fit confitendumperinterpreten!
:quádo
time turipfum
non elfefecretari'um idoneum: &fi ih'tati cafu ifte habetimpofsibilitatem
confi tendí hominiidóneo,
confiteaturDea,
cumpropofsito
confitendi,
hniusmodiopportu-riftateoblata. Demanera que finoay
peligro
de queel
interprete
defeubrira elíecreto,
ef taraobligado
aconfeflarfe
por tu medio: pe
ro fiay efte
peligro
nolo eftara , como dize■Hennco
Henfiquez,
tom. i.lib. 2. depsnir.
cap.$.
§.
g.Excufatab
hoepraíceptodefectus
tos
Confeflbreí.
ít^"
Siel mudopuede
ferinftruydo
para que ICporfeñas
pueda
confeflaralgfl
peccado¿
obligacion
tieneacoufefiarfe,
comolo'eníeña S".Thomas,
Durando,
Cayetano,
Soto,
y esco mún délosTheologos.
Mas finopuede
ferenfeñado
a que por Teñasfigni
fique
algü
peccado,
noeftaobligado
aconfeflarfe,
ni hade; ferabfuelto
facramentalmente,
cómolo dizeScoto in.4.
d.
ig; q. %.art. J. circa. p.árg.
Véateel
padre
fray
ManuelRodríguez
P.p.-fil'rtinjtj'cap.
51. nú 2..^jfSuccede
enlaQ^uarefma
quevnpenitert
u te\?iene muycontn'to-y
apefarado
alospies
delconfefior yrepite
las confefsionesde qua rentaocinquenta
años pordefecto
'de hanér dexado deconfeífaralgún
peecado
mortaldeVergüenza,
"otemor, ya que eftaelconfefior*
muy
confolado
de que Dios aya conuemdo aquel alma,
yocupadofe
coellatres oquatrod¡as
enexaminarlabien,
yacordárlefüspec
eados,
elDomingo
por la mañanaarpunro
crudo décomulgar,
fellega
alconfefior
para1
reconciliar ydi;ze.Q^ue
en eftasconfefsio
nes
próximas
hadexadodeconfeítír
vnpeeca
do mortalpor
t?mbt. Tantaesfupufilanimi
dadyflaqueza.
PaüidanoAdriano
yMedi--■■ "
A
duef
té&Us
rkfl
fta
GoiHplutenfe,
y otros granes Doctores¿l
zen, queno es
neceífario
quetorne aconfef
íaríe denueuo eltalpenitente,
fino en gene-tal dealgunas
culpas,
por
que no. esnecífa*
rio que elconfefior
fe acuerde actualmente detodoslospeccados
quelehanconfefiado,
para
poder
abfoluer dellos. Como pareceen elqueconfeífandofe
generalméte
dura fu cofefsion
ochoodiez dias. Y al fin dellale ab fhetixeelconfefior,
aunquenofeacuerdaacr malmente detodos ellos.Conforme
aeftof
.bailara queelco&féflor
pregunte
al dicho penitente de
algunos
peccados
éparticular
por:los mandamientos , y que leadaierta de las lujeuas
culpas,
quecometióc ocultarfus pee cados enlasconfefsiones
y conefto lo po dra abfoluer"y
embiar
confolado. Pero fife Vinieffe a reconciliarcon otro que con eldf
cho fuconfefior,
aquien
comencoadezir ydíxp
fusculpas,
fatuo las quedexo denueuopor,
vergüenza,
no ayduda,
fino queesnecef
fario
que bueluaarepetir
yfeyterardentieuo,
fuconfefsion,
puesefta
ciáronlas
otrasfue
ton millas,. ■, \.-:y/.-,f(T
Ay
algunos
confeffores
q enelayfe
def- i%pachán
vnamultitud
depenitentes.
los
confeffor,¿s¿%-'
,-.■>**/)
É»$
pafefce
que dudohane'r
-tiempo
p<ii%fe\a/
poder
abfoluerlos.
Otros queno acaban de'foliarlos delas manos. Los
primeros
adut-értan loque mandael cap. Qmnisvtriufq;
fexus de pa=n. & rem.Confeífor
diligenrer
inquiratpeccatoris,
&peccati
cireunftanti-3squibus prudenter
intelligat
quale
debeat
tonfilium & remedium adhibere. Demane
ra quelehade
preguntar
diligenteméte
ydar leconfejo
yremedioparafusculpas
y peccados,y
no comoalgunos
queapenaslos dexanacabar
quando
ya losabfbjtluen,
yr fialguno
dixerequedefta
fuertepocos
fepodran
con-feffar
en vndiarefpondo
lo que Caietano iii ínmmatit.confeíf.
neceffaria,
que melius eftaudife dúos
bene,
quamviginti
perfüctdrie.
Y enel mifmolugar
dize.Permittatque
di-cereetiamcrafifsimomodo,
vt velfieipfe
cofeífbr
fciatquibus eftinvolutuspeccatis
iUepcenitens,
& dequibus
interrogatimis
eft.
Q_ue
elconfeífor
dexe deziralpenitetequecon el fe
confeífare
todos fuspeccados,
por -muytorpeviudamente
que los vaya dizien do para que deldifeurfo
y materia delaconfefsion
aduierra todas lasculpas
que tiene elpenitente
yacefeadeque
cotas le hadeyt
,r
Aduertencias £at*
preguntar
y examinar. Yel mifmogfauifsi»
niodoctor
Cayetano
dizeenelpreprio
lugar
que el
confeífor
procurecon todasfus fuer-cas atraer alpenitente
agrande
aborrefeimi'
enro de las
cimpas
yoffenfas
deDios,
yafir-mifsimo
propofito
de mudar la vida y nuncamasoffendtr aDios mortalmente.
Trayédo,
le alamemoria para lo
primero
lo mucho,q
detje aDios comoa(ucriador
yrgdempor
ybien hechor, Y
para
lofegundo
quehuya
to das lasocafiones
y malascompañías
y elpeligro
grande
de los quemuerenfubitamente,
ylagrauedad
delpeccado
reyterado.
Yenef
to no feha de canfar la charidaddelminifico
porque
nofeverifique
en ello quedixo vnyndío
viejo
avnfacer doteehriftiano,
elqual
fe
quexaba
de losyndios
quenoeranbuenos
chriftianos,
nifabian
cofeífarfe,
refpodio
pogan
tanto cuydadolospadres
en hazer losyndios chriftianos,
comoponían
los mmif-trosde
los ídolos en enfeñarlesfus
ceremo nias yritos,
que con lamitad d.eaquel
cuyda
doferemos losyndios
buenos chriftianos..
Pues laley
de Chrifto es muymejor
, ypor
los
Confefloies.
\i-t-ñasde,confideracion q de
explicación
y aun? con efto diránalgunos
que los
yndios
es geredepoca
confideracion
ydifeurfo. Los efcrupulofos
enexaminar las colciécias dedosnaturales aduiertan que aunquees
verdadj'a
elconfeífor
eftaobligado
ajefeudriñar
diligé
teniente laconfciencia
delpeccador,
afsi cq mo elmedico la enfermedaddelenfermo
, y el Juez lacauta
delpleyteante
[
como dizefancto
Thomas
y otrosgraues
autoresreffe-ridospor
eldoctifsimo
Nauarro en fu' fum ína cap. 5.pero
que noeftan
obligados
apreguntar
einquirir
todoloque
puede
hau-ercometidoel
penitente,
fino foloaquello
en'que;
comunmente los
de
fu calidad fuelen delinquir,
como dizeel doctor Nauarro entu
M,4
nualcap5.y
el maeftrofray
Nicolás de-Or? belisin. 4.dift.
17.q. z.§.
15.por-eftaspaT
labras. Nec de ómnibuseft ad vnguemin-quirendum;
fed de his qua; communius acT cidunt fecundnmqualitatem
& coditionemperfonarum.
Etdebentfieriinterrogationes
depeccatis
qua; folent in homimbus illinscondirionisabundare. Nec defeendat niniis
ad
particulares
eircunftancias peccatoifi
pr#cipue
carnaliiim:quia
talium
inquifitio-
pfif
Adtie?tencías
f&fo
fer
fibi &cófitenti nocere. Et depeccati
stí
«tietis & contra naturam noninquirat
nifi ingenerali
&alongé,
per
quafdam
circunlocn¿iones,
vt fi cómifsit dicat ¿fe finoncómifsitlío'ndifcat. Yaefte
propofito
dizeCayetano
ínfüm.verbo,C5ftft*üri
neceffaria.
Interroga
doantera nonfitmoleftus,
nimis exacte quas«enS'-numerum
eftimatum
: nonfit fcandato fos fibi autpemtenti,nimis
quajrenscircunf
tandas veneréoruro. Y
para
qnitarfe
defcfiipulos
tomeelconfejo
delpadre
Henrico Héríquez
tom.iv lib. 6 depenit.
facra.
cap. 2§. donde amonefta y aconfe/a
alconfefior que
tenga
en la memoriavnbrenecófefsionario,
por
elqual
examine alospenitentes.
Habeatinmemoria breue & ordine
difpofitum
intefrogatorium
defpeciebus
&circüftantiis quaecbmmunitercontingunt
infingulis
decalogi
pfcceptis
:itavtfub fexto&feptimo
máda-tocomprehendat
nonum &decimum, adquas
facile reducipoííut
preceptaEcolefie,
& Maiornm,& reliqtie
obligationes
ftatuumcuiuf-qtie. Efte confeísionario íe bailara en el fin
defta obra conlas
pregútas
prettflamente
neceífar
iasconforme
alaopinión
comúndelos masgraues
autores.los
Confesores.-
14^"
Si elpenitente
quifiere
nombrar enla ct> ' feísionalcopJice
deldelicto,
enninguna
mañera lopermitael
confefior,
por
quepeccaria
grauemente
filopermitieffe,
como enfeñan Doctores graues. Veafeelpadre
fr.
Manuel. P. p. fum.c. 55. concl.8. num. 9.^f
Comfimehte fnelen oluidarfeeftosnarufa 1les deconfeflarmuchas defus
culpas.
Yauníj
comodizeNauarroenfumanual, c. z.mu.17. El
qnefeoluida
deconfeflar
vnpeccado
viniéndoleala memoriano efta
luego
obligado
aconfeíTarloenaquel año,
finoqlo
puede
referuar
parael queviene,
fainofile
le ol uido porignorancia
crafla
.0affectada.que
esteoluido de
culpas
annulla laconfefsion
yes neceífario
luego
reyterarla
paracfiplir
elprecepto
delaYajlefia.
Por tantopregunte
el confeíforal