C´
alculo Diferencial e Integral - Integraci´
on por partes.
Prof. Farith J. Brice˜
no N.
Objetivos a cubrir
C´
odigo : MAT-CDI.6
•
Integraci´
on : Integraci´
on por partes.
Ejercicios resueltos
Ejemplo 1
: Integre
Z
x
3ln
x dx
Soluci´on : Hacemos
u= lnx −−−−−−−−−−−→Al derivar du=1
x dx
dv=x3dx Al integrar
−−−−−−−−−−−−→ v=
x4
4 La integral se transforma en
Z
x3lnx dx=x
4
4 lnx− Z
x4
4 1
x dx= x4
4 lnx− 1 4
Z
x3dx= x
4
4 lnx−
x4
16+C.
Por lo tanto,
Z
x3lnx dx=x
4
4 lnx−
x4
16+C.
F
Ejemplo 2
: Integre
Z
x
2cos
x dx
Soluci´on : Hacemos
u=x2 Al derivar
−−−−−−−−−−−→ du= 2x dx
dv= cosx dx Al integrar
−−−−−−−−−−−−→ v= senx
La integral se transforma en
Z
x2cosx dx=x2senx−
Z
2xsenx dx=x2senx−2
Z
xsenx dx
Resolvemos la nueva integral Z
xsenx dx, integramos otra vez por partes. Hacemos
u=x −−−−−−−−−−−→Al derivar du=dx
dv= senx dx Al integrar
−−−−−−−−−−−−→ v=−cosx
y obtenemos
Z
xsenx dx=−xcosx−
Z
−cosx dx=−xcosx+ Z
cosx dx=−xcosx+ senx+C1,
entonces,
Z
x2cosx dx=x2senx−2 (−xcosx+ senx+C1) =x2senx+ 2xcosx−2 senx+C,
as´ı, la familia de primitivas es
Z
x2cosx dx=x2senx+ 2xcosx−2 senx+C.
F
Ejemplo 3
: Integre
Z
sen
2x dx
Soluci´on : Observemos que
Z
sen2x dx= Z
senxsenx dx.
Integramos por partes, hacemos
u= senx −−−−−−−−−−−→Al derivar du= cosx dx
dv= senx dx Al integrar
La integral se transforma en
Z
sen2x dx=−senxcosx−
Z
−cosxcosx dx=−senxcosx+ Z
cos2x dx
=−senxcosx+ Z
1−sen2x
dx=−senxcosx+ Z
dx−
Z
sen2x dx
como Z
dx=x+C1, tenemos que
Z
sen2x dx=−senxcosx+x−
Z
sen2x dx+C1 =⇒
Z
sen2x dx+ Z
sen2x dx=−senxcosx+x+C1,
de aqu´ı,
2 Z
sen2x dx=−senxcosx+x+C1 =⇒
Z
sen2x dx=1
2(−senxcosx+x+C1). Por lo tanto,
Z
sen2x dx= 1
2senxcosx+ 1 2x+C
F
Ejemplo 4
: Integre
Z
e
√
x
dx
Soluci´on : Hacemos el cambio de variable
p=√x; dp= 1
2√x =⇒ 2p dp=dx
y la integral nos queda
Z
e √
x dx=Z 2pepdp= 2Z pepdp
integramos por partes, hacemos
u=p −−−−−−−−−−−→Al derivar du=dp
dv=epdp Al integrar
−−−−−−−−−−−−→ v=e
p,
la integral se transforma,
Z
pepdp=pep−
Z
epdp=pep−ep+C1,
como p=√x, se tiene
Z
e √
xdx= 2√
xe √
x−e√x+C
1
= 2e
√
x √x−1 +C,
es decir,
Z
e √
xdx= 2e√x √x−1 +C.
F
Ejemplo 5
: Integre
Z
csc
3x dx
Soluci´on : Escribimos la integral como
Z
csc3x dx= Z
csc2xcscx dx.
Integramos por partes, hacemos
u= cscx −−−−−−−−−−−→Al derivar du=−cscxcotx dx
dv= csc2x dx Al integrar
−−−−−−−−−−−−→ v=−cotx,
La integral se transforma en
Z
csc3x dx= cscx(−cotx)−
Z
(−cotx) (−cscxcotx) dx=−cscxcotx−
Z
cscxcot2x dx,
es conocido que
as´ı,
Z
csc3x dx=−cscxcotx−
Z
cscxcot2x dx=−cscx cotx−
Z
cscx csc2x−1
dx
=−cscxcotx−
Z
csc3x dx+ Z
cscx dx=−cscxcotx−
Z
csc3x dx+ ln|cscx−cotx|+C,
es decir,
Z
csc3x dx=−cscxcotx−
Z
csc3x dx+ ln|cscx−cotx|+C,
de aqu´ı,
2 Z
csc3x dx=−cscxcotx+ ln|cscx−cotx|+C,
con lo que,
Z
csc3x dx=−1
2cscxcotx+ 1
2ln|cscx−cotx|+C.
F
Ejemplo 6
: Demuestre que
Z
x
ndx
√
1
−
x
2=
−x
n−1
p
1
−
x
2+ (
n
−
1)
Z
x
n−2p
1
−
x
2dx
Demostraci´on : Escribimos la integral comoZ xndx
√
1−x2 =
Z
xn−1 √ x
1−x2 dx
Integramos por partes, hacemos
u=xn−1 Al derivar
−−−−−−−−−−−→ du= (n−1)xn
−2 dx
dv=√ x
1−x2 dx −−−−−−−−−−−−→Al integrar v=− √
1−x2.
La integral se transforma en
Z
xndx
√
1−x2 =x
n−1−p
1−x2−
Z
−p1−x2(n−1)xn−2dx=−xn−1p
1−x2+ (n−1)
Z
xn−2p1−x2dx
entonces,
Z xndx
√
1−x2 =−x
n−1 p
1−x2+ (n−1)
Z
xn−2 p1−x2dx.
F
Ejercicios
1. Calcular las siguientes integrales
1
.
Z
xe
xdx
2
.
Z
x
e
xdx
3
.
Z
x
2
−xdx
4
.
Z
x
sen
x dx
5
.
Z
t
cos
t dt
6
.
Z
xe
2xdx
7
.
Z
x
2e
3xdx
8
.
Z
x
23
xdx
9
.
Z
x
2sen
xdx
10
.
Z
t
3sen
t dt
11
.
Z
ln
x dx
12
.
Z
arctan
x dx
13
.
Z
arcsen
x dx
14
.
Z
4
x
ln 2
x dx
15
.
Z
√
x
ln
x dx
16
.
Z
x
arctan
x dx
17
.
Z
x
arcsen
x dx
18
.
Z
x
3e
x2dx
19
.
Z
cos
2x dx
20
.
Z
θ
cos 3
θ dθ
21
.
Z
x
5cos
x
3dx
22
.
Z
t
2+ 5
t
+ 6
cos 2
t dt
23
.
Z
sec
3θ dθ
24
.
Z
e
xsen
x dx
25
.
Z
sen 3
x
cos 5
x dx
26
.
Z
27
.
Z
x
2ln
x dx
28
.
Z
ln
x
√
x
dx
29
.
Z
e
5xcos 2
x dx
30
.
Z
cos
x
2
cos
x
3
dx
31
.
Z
z
2e
3zdz
32
.
Z
t
2e
−t/2dt
33
.
Z
e
atcos
bt dt
34
.
Z
x
2−
2
x
+ 5
e
−xdx
35
.
Z
x dx
sen
2x
36
.
Z
x
ln
1
−
x
1 +
x
dx
37
.
Z
x
2arctan 3
x dx
38
.
Z
5
xsen 5
x dx
39
.
Z
ln
2x dx
40
.
Z
e
√
x
dx
41
.
Z
e
axsen
bx dx
42
.
Z
ln
x
p
1 +
x
2dx
43
.
Z
sen (ln
x
)
dx
44
.
Z
y
3e
−y2dy
45
.
Z
x
cos
x
sen
2x
dx
46
.
Z
3
xcos
x dx
47
.
Z
x
5e
x2dx
48
.
Z
ln
2t
t
2dt
49
.
Z
ln (ln
x
)
x
dx
50
.
Z
x
2−
2
x
+ 3
ln
x dx
51
.
Z
t
3e
tdt
52
.
Z
p
x
2+ 1
dx
53
.
Z
x
tan
22
x dx
54
.
Z
x
(arctan
x
)
2dx
55
.
Z
ln
x
x
3dx
56
.
Z
arcsen
√
θ
√
1
−
θ
dθ
57
.
Z
sen
2x
e
xdx
58
.
Z
cos
x
cos
2(3
x
)
dx
59
.
Z
x
csc
2x dx
60
.
Z
x
tan
−1x dx
61
.
Z
cos
2(ln
x
)
dx
62
.
Z
cos
t
ln (sen
t
)
dt
63
.
Z
(ln
x
)
2dx
64
.
Z
sen
√
x dx
65
.
Z
x
2cos 3
x dx
66
.
Z
x
cos
2x
sen
x dx
67
.
Z
sec
5θ dθ
68
.
Z
x dx
cos
3(
x
2)
69
.
Z
xe
x(
x
+ 1)
2dx
70
.
Z
(arcsen
x
)
2dx
71
.
Z
x
3ln
x dx
72
.
Z
t
sen 4
t dt
73
.
Z
x
2sen 2
x dx
74
.
Z
sec
5(
ax
+
b
)
dx
75
.
Z
x
5
xdx
76
.
Z
θ
sec
2θ dθ
78
.
Z
sec
3(
ax
+
b
)
dx
79
.
Z
z
cos 2
z dz
80
.
Z
x
sen
2x dx
81
.
Z
e
−θcos 3
θ dθ
82
.
Z
xa
xdx
83
.
Z
ln
x dx
√
1
−
x
84
.
Z
arccos
z dz
85
.
Z
sen 2
t
sen 4
t dt
86
.
Z
sen 2
t
ln cos
7t
dt
87
.
Z
xe
2xdx
√
1
−
e
2x88
.
Z
t
3arctan 2
t dt
89
.
Z
x
arcsen
x
√
1
−
x
2dx
90
.
Z
x
arcsen
x
q
(1
−
x
2)
3dx
91
.
Z
x
ln
x dx
√
1
−
x
292
.
Z
sen 2
x
ln sen
4x
cos
5x
dx
93
.
Z
sen 2
x
ln
cos
1/2
x
sen
1/3x
!
dx
94
.
Z
sen (2
ax
) ln (tan
ax
)
dx
95
.
Z
sen 2
x
ln sen
5x
dx
96
.
Z
sen
x
ln
cot
x
2
dx
97
.
Z
cos 2
x
ln (sen
x
+ cos
x
)
dx
98
.
Z
cos
x
ln sen
−2x
cos
3x
dx
99
.
Z
sen
x
ln sen
4x
cos
5x
dx
100
.
Z
arcsen
4t
ln arcsen
3t
√
101
.
Z
cos
bx
ln (sen
nbx
cos
mbx
)
dx
102
.
Z
sen
bx
ln (sen
nbx
cos
mbx
)
dx
103
.
Z
x
senh
2x
2dx
104
.
Z
1−1
cosh
2x dx
105
.
Z
senh
√
x dx
106
.
Z
3
tsenh 3
t dt
107
.
Z
e
atcosh
bt dt
108
.
Z
x
5cosh
x
3dx
109
.
Z
csc
3x dx
110
.
Z
x
3dx
√
1
−
x
2111
.
Z
x
5dx
√
1
−
x
2112
.
Z
x
7dx
√
1
−
x
22. Demostrar la f´
ormula de reducci´
on
Z
cos
nx dx
=
1
n
cos
n−1
x
sen
x
+
n
−
1
n
Z
cos
n−2x dx
3. Demostrar la f´
ormula de reducci´
on
Z
(ln
x
)
ndx
=
x
(ln
x
)
n−
n
Z
(ln
x
)
n−1dx
4. Demostrar la f´
ormula de reducci´
on
Z
x
ne
xdx
=
x
ne
x−
n
Z
x
n−1e
xdx
5. Demostrar la f´
ormula de reducci´
on
Z
x
2+
a
2ndx
=
x x
2
+
a
2n2
n
+ 1
+
2
na
22
n
+ 1
Z
x
2+
a
2n−1dx,
con
n
6
=
−
1
2
.
6. Demostrar la f´
ormula de reducci´
on
Z
sec
nx dx
=
tan
x
sec
n−2
x
n
−
1
+
n
−
2
n
−
1
Z
sec
n−2x dx,
con
n
6
= 1.
Respuestas: Ejercicios
1.1. (x−1)ex+C; 1.2. −(x+ 1)e−x+C; 1.3. −(1 +xln 2)2−x
ln22+C; 1.4. senx−xcosx+C;
1.5. cost+tsent+C; 1.6. (2x−1)e24x+C; 1.7. − 2 27+
2 9x+
1 3x
2
e−3x+C; 1.8. 3x
2
ln33−ln22x3+ x 2 ln 3
+C;
1.9. 2 cosx+ 2xsenx−x2cosx+C; 1.10. 6tcost−6 sent−t3cost+ 3t2sent+C; 1.11. x(lnx−1) +C;
1.12. xarctanx−1 2ln x
2+ 1
+C; 1.13. xarcsenx+√1−x2+C; 1.14. (2 lnx+ 2 ln 2−1)x2+C;
1.15. 23(lnx−1)x3/2+C; 1.16. 1
2arctanx− 1 2x+
1 2x
2arctanx+C; 1.17. 1 2x
2arcsenx−1
4arcsenx+ 1 4x
√
1−x2+C;
1.18. 12ex2 x2−1
+C; 1.19. 12cosxsenx+12x+C; 1.20. 19cos 3θ+13θsen 3θ+C;
1.21. 13cos x3
+13x3sen x3
+C; 1.22. 54cos 2t+114 sen 2t+12tcos 2t+52tsen 2t+12t2sen 2t+C;
1.23. 12secθtanθ+12ln|secθ+ tanθ|+C; 1.24. e2x(senx−cosx) +C; 1.25. 165 sen 3xsen 5x+163 cos 3xcos 5x+C;
1.26. 1 2xsen
2x+1
4cosxsenx− 1
4x+C; 1.27. 1 3x
3 lnx−1 3
1.29. e295x(5 cos 2x+ sen 2x) +C; 1.30. −12 5 cos
x
2
sen x3
+185 sen x2 cos x3
+C; 1.31. 13e3z 2 9−
2 3z+z
2 +C;
1.32. −2e−t/2 8 + 4t+t2
+C; 1.33. a2e+atb2(acosbt+bsenbt) +C; 1.34. −e−x x2+ 5
+C;
1.35. −xcotx+ ln|senx|+C; 1.36. 12x2ln1−x x+1
−x+ tanh−1x+C; 1.37. 13x3arctan 3x− 1 18x
2+ 1 162ln x
2+1 9
+C;
1.38. ln255+25x ((ln 5) sen 5x−5 cos 5x) +C; 1.39. x ln2x−2 lnx+ 2
+C; 1.40. 2e √
x √x−1 +C;
1.41. a2e+axb2(asenbx−bcosbx) +C; 1.42. arctanx−2x+xln
x√x2+ 1+C; 1.43. 1
2x(sen (lnx)−cos (lnx)) +C;
1.44. −1 2e
−y2 1 +y2
+C; 1.45. −xcscx+ ln|cscx−cotx|+C; 1.46. ln23x3+1(senx+ (ln 3) cosx) +C;
1.47. 1−x2+1 2x
4
ex2+C; 1.48. −1
t 2 + 2 lnt+ ln
2t
+C; 1.49. (ln (lnx)−1) lnx+C;
1.50. 12x2−3x−1 9x
3+ 3x−x2+1 3x
3
lnx+C; 1.51. 6t−6−3t2+t3
et+C; 1.52. 12x√x2+ 1 +1 2senh
−1x+C;
1.53. x2tan 2x−14ln|sec 2x| −x22 +C; 1.54. x22+1arctan2x−xarctanx+1 2ln x
2+ 1
+C; 1.55. − 12 + lnx 1 2x2+C;
1.56. 2√θ−2√1−θarcsen√θ+C; 1.57. e−x 1
10cos 2x− 1
5sen 2x− 1 2
+C;
1.58. 12senx+353 cosxsen 6x− 1
70senxcos 6x+C; 1.59. −xcotx+ ln|senx|+C; 1.60. 1
2arctanx−
x
2 +
x2
2 arctanx+C;
1.61. 12x+101xcos (2 lnx) +15xsen (2 lnx) +C; 1.62. (ln (sent)−1) sent+C; 1.63. x ln2x−2 lnx+ 2 +C;
1.64. 2 sen√x−2√xcos√x+C; 1.65. 29xcos 3x− 2
27sen 3x+ 1 3x
2sen 3x+C; 1.66. 1 3senx−
1 9sen
3x−x
3cos 3x+C;
1.67. 14tanθsec3θ+3
8secθtanθ+ 3
8ln|secθ+ tanθ|+C; 1.68. 1 4sec x2
tan x2
+14lnsec x2
+ tan x2 +C;
1.69. xe+1x +C; 1.70. xarcsen2x−2x+ 2√1−x2arcsenx+C; 1.71. (4 lnx−1)x4 16+C;
1.72. 161 sen 4t−1
4tcos 4t+C; 1.73. 1 4cos 2x+
1
2xsen 2x− 1 2x
2cos 2x+C;
1.74. 41atan (ax+b) sec3(ax+b) + 3
8asec (ax+b) tan (ax+b) +
3
8aln|sec (ax+b) + tan (ax+b)|+C;
1.75. 5x x
ln 5− 1 ln25
+C; 1.76. θtanθ−ln|secθ|+C; 1.77. ;
1.78. 21asec (ax+b) tan (ax+b) +21aln|sec (ax+b) + tan (ax+b)|+C; 1.79. 14cos 2z+12zsen 2z+C;
1.80. 14x2−1 8cos 2x−
1
4xsen 2x+C; 1.81.
e−θ
10 (3 sen 3θ−cos 3θ) +C; 1.82. a
x x
lna−
1 ln2a
+C;
1.83. −2√1−x(lnx)−4 tanh−1√1−x+ 4√1−x+C; 1.84. zarccosz−√1−z2+C;
1.85. −1
3sen 2tcos 4t+ 1
6cos 2tsen 4t+C; 1.86. 7 cos 2t 1
2−ln|cost|
+C; 1.87. (1−x)√1−e2x+1 2ln √ 1−e2x−1 √
1−e2x+1
+C;
1.88. 321t− 1 24t3−
1
64arctan 2t+ 1
4t4arctan 2t+C; 1.89. − √
1−x2arcsenx+x+C; 1.90. arcsen√ x
1−x2 −tanh
−1x+C;
1.91. (1−lnx)√1−x2+ ln
1−√1−x2
x
+C; 1.92. 2 sen2x(2 ln|senx| −1) + 5 cos2x 1
2−ln|cosx|
+C;
1.93. 12cos2x 1
2−ln|cosx|
+13sen2x 1
2−ln|senx|
+C; 1.94. a1sen2(ax) ln|tan (ax)|+1
aln|cos (ax)|+C;
1.95. 5 sen2x ln|senx| −1 2
+C; 1.96. −2 lncos x
2
+ 2 sen2 x
2
lncot x
2
+C;
1.97. 12(senx+ cosx)2 ln (senx+ cosx)−12
+C; 1.98. senxln
cos3x sen2x
−1
−3 ln|secx−tanx|+C;
1.99. 4 ln|cscx−cotx|+ 9 cosx−5 cosxln sen4xcos5x
+C; 1.100. 34arcsen5x ln
arcsenx−1
5
+C;
1.101. −m+n b senbx+
1
bln (sen
nbxcosmbx) senbx−m b ln
1−senbx
cosbx
+C;
1.102. m+bncosbx−1bln (sennbxcosmbx) cosbx+n bln
1−cosbx
senbx
+C; 1.103.
1 8senh 2x
2
1.105. 2√xcosh√x−2 senh√x+C; 1.106. 9−3lnt23(3 cosh 3t−(ln 3) senh 3t) +C; 1.107.
eat
b2−a2(bsenhbt−acoshbt) +C;
1.108. x3
3 senh x 3
−1 3cosh x
3
+C; 1.109. −1
2cscxcotx+ 1
2ln|cscx−cotx|+C; 1.110. − 1 3
√
1−x2 2 +x2 +C;
1.111. − 1 15
√
1−x2 4x2+ 3x4+ 8
+C; 1.112. − 1 35
√
1−x2 8x2+ 6x4+ 5x6+ 16 +C;