USO TERAPÉUTICO DE
USO TERAPÉUTICO DE
ANTICUERPOS
ANTICUERPOS
MONOCLONALES
MONOCLONALES
M. PeñaM. Peña ZemschZemsch
H.
H. XeralXeralCaldeCalde. Lugo. Lugo III
III XornadasXornadasde Internistas de Internistas NoveisNoveis
Sanxenxo
Sanxenxo20052005
ANTICUERPOS MONOCLONALES
ANTICUERPOS MONOCLONALES
zz
Son moléculas de anticuerpos idénticos
Son moléculas de anticuerpos idénticos
específicos para un determinante
específicos para un determinante
antigénico.
antigénico.
z
z
Descritos por primera vez en 1975
Descritos por primera vez en 1975
(
(
Köhler
Köhler
y
y
Milstein
Milstein
)
)
z
z
1994: primer
1994: primer
Ac
Ac
autorizado para uso
autorizado para uso
clínico.
ANTICUERPOS MONOCLONALES
ANTICUERPOS MONOCLONALES
z
z
30% de todos los compuestos en
30% de todos los compuestos en
investigación
investigación
z
z
17 aprobados por la FDA
17 aprobados por la FDA
z
z
50 en fase de ensayo
50 en fase de ensayo
MÉTODOS DE PRODUCCIÓN
MÉTODOS DE PRODUCCIÓN
z
z FUSIÓN CELULAR: HIBRIDOMASFUSIÓN CELULAR: HIBRIDOMAS
z
z TÉCNICAS DE INGENIERÍA GENÉTICATÉCNICAS DE INGENIERÍA GENÉTICA
--Genes híbridosGenes híbridos
TIPOS BIOQUÍMICOS
Murine
Murine ChimericChimeric HumanizedHumanized Human Human
MECANISMOS
MECANISMOS
GENERALES DE ACCIÓN
INDICACIONES GENERALES
INDICACIONES GENERALES
z
z Identificación de marcadores fenotípicos distintivos de Identificación de marcadores fenotípicos distintivos de tipos celulares concretos.
tipos celulares concretos.
z
z InmunodiagnósticoInmunodiagnóstico
z
z Diagnóstico y tratamiento de tumores.Diagnóstico y tratamiento de tumores.
z
z Análisis funcional de moléculas de superficie y Análisis funcional de moléculas de superficie y secretadas. Investigación inmunológica.
secretadas. Investigación inmunológica.
z
z Tratamiento de enfermedades inflamatorias y Tratamiento de enfermedades inflamatorias y autoinmunes
CLASIFICACIÓN I
CLASIFICACIÓN I
z
z BLOQUEADORES DEL TNF:BLOQUEADORES DEL TNF:
1. 1. AcAc. Monoclonales:. Monoclonales: INFLIXIMAB INFLIXIMAB ADALIMUMAB ADALIMUMAB 2.
2. Receptores solubles:Receptores solubles: ETANERCEPT
ETANERCEPT
ONERCEPT
ONERCEPT
z
z ANTIANTI--INTERLEUKINAS:INTERLEUKINAS:
1. 1. ILIL--1: ANAKINRA1: ANAKINRA 2. 2. ILIL--6: MRA6: MRA 3. 3. ILIL--2: DACLIZUMAB2: DACLIZUMAB BASILIXIMAB BASILIXIMAB
CLASIFICACIÓN II
CLASIFICACIÓN II
z z ANTIANTI--CD:CD: 1.1. ANTIANTI--CD3: VISILIZUMABCD3: VISILIZUMAB
2.
2. ANTIANTI--CD4: cMCD4: cM--T412, MAX.16H5, BFT412, MAX.16H5, BF--5.5.
3.
3. ANTIANTI--CD20: RITUXIMABCD20: RITUXIMAB
IBRITUMOMAB
IBRITUMOMAB
TOSITUMOMAB
TOSITUMOMAB
4.
4. ANTIANTI--CD40: IDEC131CD40: IDEC131
z
z ANTIANTI--INTEGRINAS:INTEGRINAS:
1.
1. ANTIANTI--αα4: NATALIZUMAB4: NATALIZUMAB
2.
2. ANTIANTI--αα44ββ77
3.
CLASIFICACIÓN III
CLASIFICACIÓN III
z
z
ANTI RECEPTORES DE MEMBRANA:
ANTI RECEPTORES DE MEMBRANA:
1.
1.
HER
HER
-
-
2: TRASTUZUMAB
2: TRASTUZUMAB
2.
2.
MOAB: CETUXIMAB
MOAB: CETUXIMAB
3.
3.
VEGF: BECACIZUMAB
VEGF: BECACIZUMAB
ANTICUERPOS MONOCLONALES:
ANTICUERPOS MONOCLONALES:
INDICACIONES APROBADAS
ENFERMEDADES INFLAMATORIAS
ENFERMEDADES INFLAMATORIAS
CRÓNICAS:
CRÓNICAS:
ARTRITIS REUMATOIDE
ARTRITIS REUMATOIDE
INDICACIONES GENERALES DE MAB EN AR
INDICACIONES GENERALES DE MAB EN AR
AR moderada
AR moderada
-
-
intensa
intensa
Respuesta inadecuada a fármacos
Respuesta inadecuada a fármacos
modificadores de la enfermedad (FME)
ETANERCEPT (EMBREL
ETANERCEPT (EMBREL
®
®
)
)
z
z ESTRUCTURA Y MODO DE ACCION:ESTRUCTURA Y MODO DE ACCION: Proteina
Proteinade fusión (receptor TNF IIde fusión (receptor TNF II+IgG humana).+IgG humana).
Inhibidor del TNF
Inhibidor del TNFααy y ββcirculantescirculantes
z
z INDICACIONES:INDICACIONES:
Combinado con MTX en pacientes que no responden a
Combinado con MTX en pacientes que no responden a
MTX solo
MTX solo
z
z DOSIS: 25 DOSIS: 25 mgmg(2 veces en el mismo d(2 veces en el mismo díía) 1/sem.a) 1/sem.
INFLIXIMAB (REMICADE
INFLIXIMAB (REMICADE
®
®
)
)
z
z
ESTRUCTURA Y MODO DE ACCIÓN:
ESTRUCTURA Y MODO DE ACCIÓN:
MAB quimérico
MAB quimérico
Inhibidor de TNF
Inhibidor de TNF
α
α
z zINDICACIONES:
INDICACIONES:
Siempre combinado con MTX (HACA 75%)
Siempre combinado con MTX (HACA 75%)
z
ADALIMUMAB (HUMIRA
ADALIMUMAB (HUMIRA
®
®
)
)
zz
ESTRUCTURA
ESTRUCTURA
MAB
MAB
recombinante
recombinante
humano
humano
Inhibidor de TNF
Inhibidor de TNF
α
α
zz
INDICACIONES
INDICACIONES
Solo o con FME
Solo o con FME
z
z
DOSIS: 40
DOSIS: 40
mg
mg
sc
sc
en semanas alternas
en semanas alternas
ANAKINRA ( KINERET
ANAKINRA ( KINERET
®
®
)
)
zz
ESTRUCTURA Y MODO DE ACCIÓN
ESTRUCTURA Y MODO DE ACCIÓN
Molécula de receptor antagonista humano ( IL
Molécula de receptor antagonista humano ( IL--1Ra) 1Ra) obtenido por recombinación genética.
obtenido por recombinación genética.
Antagonista de IL
Antagonista de IL--11
z
z
INDICACIONES
INDICACIONES
Solo o asociado con otros FME. No con
Solo o asociado con otros FME. No con antianti--TNFTNF
z
REACCIONES ADVERSAS
REACCIONES ADVERSAS
z
z Bien tolerados.Bien tolerados.
z
z Lesiones cutáneas en el lugar de inyección (Lesiones cutáneas en el lugar de inyección (EtanerceptEtanercept, , Anakinra
Anakinra, , AdalimumabAdalimumab))
z
z Reacciones Reacciones infusionalesinfusionalespor hipersensibilidad por hipersensibilidad (
(InfliximabInfliximab))
z
z Aumento de la incidencia de TB (Aumento de la incidencia de TB (MantouxMantoux) () (ningunninguncaso caso con
con AnakinraAnakinra) y otras infecciones oportunistas ( ) y otras infecciones oportunistas ( ListeriaListeria, , Histoplasmosis
Histoplasmosis, , PneumocystisPneumocystisCariniiCarinii))
z
z Enfermedad Enfermedad desmielinizantedesmielinizantey empeoramiento de EMy empeoramiento de EM
z
z Aumento de ANA y Aumento de ANA y AntiDNAAntiDNA(raro EAI)(raro EAI)
z
z Enfermedad Enfermedad linfoproliferativalinfoproliferativa
z
z Otros: cefalea, Otros: cefalea, neutropenianeutropenia
z
z Usar con precaución en ICUsar con precaución en IC
CONTRAINDICACIONES
CONTRAINDICACIONES
zz
Alergia a
Alergia a
proteinas
proteinas
de origen
de origen
murino
murino
z
z
Infección activa
Infección activa
z
z
Inmunodeficiencia
Inmunodeficiencia
z
z
Antecedente de neoplasia o
Antecedente de neoplasia o
transornos
transornos
linfoproliferativos
linfoproliferativos
z
z
Enf
Enf
.
.
Autoinmunes
Autoinmunes
z
z
ICC (III/IV)
ICC (III/IV)
z
P
P
RODUCTOS BIOLÓGICOS EN DESARROLLO
RODUCTOS BIOLÓGICOS EN DESARROLLO
F ase III Fase I/II Humax IL15 Amgen Abatacept (CTLA4-IG) BMS Inhibidor de citoquinas
Anti-TNF Depleción selectiva
de linfocitos B
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Inhibidor del complemento Moléculas pequeñas MabThera Roche/Genentech Pegsunercept Amgen P38 y otros MRA Roche/ Chugai CDP 870 Celltech/ UCB
ESPONDILITIS ANQUILOSANTE
ESPONDILITIS ANQUILOSANTE
z zINFLIXIMAB:
INFLIXIMAB:
Pacientes con síntomas axiales graves
Pacientes con síntomas axiales graves
Aumento de marcadores
Aumento de marcadores
serológicos
serológicos
de
de
actividad inflamatoria con respuesta
actividad inflamatoria con respuesta
inadecuada a terapia convencional
ENF. BEH
ENF. BEH
Ç
Ç
ET
ET
z
z
INFLIXIMAB:
INFLIXIMAB:
Fracaso de terapias convencionales
Fracaso de terapias convencionales
ENFERMEDADES INFLAMATORIAS
ENFERMEDADES INFLAMATORIAS
CRÓNICAS
CRÓNICAS
ENF. INFLAMATORIA INTESTINAL
INFLIXIMAB
INFLIXIMAB
z
z
Único MAB aprobado
Único MAB aprobado
z
z
INDICACIONES:
INDICACIONES:
Inducción de la remisión en EC activa refractaria
Inducción de la remisión en EC activa refractaria
Cierre de fístulas cuando no existe respuesta a otros
Cierre de fístulas cuando no existe respuesta a otros
inmunomoduladores
inmunomoduladores
En fase III en CU
En fase III en CU
z
z
DOSIS:5
DOSIS:5
-
-
10
10
mg
mg
/
/
kg
kg
c/8
c/8
sem
sem
ev
ev
.
.
MAB EN FASE DE ENSAYO
MAB EN FASE DE ENSAYO
III
III
IIA
IIA
EC
EC
CU
CU
Natalizumab
Natalizumab
(
(
anti
anti
α
α
-
-
4)
4)
IIa
IIa
CU
CU
CDP571(
CDP571(
anti
anti
-
-TNF
TNF
humanizado)
humanizado)
III
III
EC
EC
CDP 870
CDP 870
(
(
anti
anti
-
-
TNF
TNF
humanizado)
humanizado)
III
III
EC
EC
Adalimumab
Adalimumab
III
III
CU
CU
Infliximab
Infliximab
Fase de ensayo
Fase de ensayo
indicación
indicación
ENFERMEDADES INFLAMATORIAS
ENFERMEDADES INFLAMATORIAS
CRÓNICAS
CRÓNICAS
PSORIASIS
PSORIASIS
EFALIZUMAB (XANELIM
EFALIZUMAB (XANELIM
®
®
)
)
z z ESTRUCTURAESTRUCTURA MAB humanizado MAB humanizado Anti Anti--CD11CD11 z z INDICACIONES:INDICACIONES: PsoriasisPsoriasismoderadamoderada--grave en placasgrave en placas DOSIS: 0.3
DOSIS: 0.3--1 1 mgmg//kgkgscsc
z
z EFECTOS SECUNDARIOS:EFECTOS SECUNDARIOS:
Cefaleas
Cefaleas
Escalofríos, fiebre
Escalofríos, fiebre
Rebrote de
ALEFACEPT (AMEVIVE
ALEFACEPT (AMEVIVE
®
®
)
)
z
z ESTRUCTURA:ESTRUCTURA: Proteina
Proteinade fusión (LFAde fusión (LFA--33+IgG1 humana)+IgG1 humana)
Anti CD2
Anti CD2
z
z INDICACIONES:INDICACIONES:
Psoriasis en placas moderada
Psoriasis en placas moderada--severasevera
z
z DOSIS: 10DOSIS: 10--15 mg cs 1vez/sem (12 sem)15 mg cs 1vez/sem (12 sem)
z
z EFECTOS SECUNDARIOS:EFECTOS SECUNDARIOS:
Mareos, dispepsia, mialgias, reacci
Mareos, dispepsia, mialgias, reaccióón local en la zona n local en la zona de inyecci
de inyeccióónn
z
z
INFLIXIMAB:
INFLIXIMAB:
psoriasis
psoriasis
extensa y
extensa y
refractaria a otros tratamientos
refractaria a otros tratamientos
5
5
mg
mg
/
/
kg
kg
ev
ev
8 sem.
8 sem.
Buena respuesta.
Buena respuesta.
z
z
ETANERCEPT: Tratamiento de la artritis
ETANERCEPT: Tratamiento de la artritis
psoriasica
psoriasica
cuando fracasan otros
cuando fracasan otros
tratamientos.
tratamientos.
25
ENFERMEDADES HEMATOLÓGICAS
ENFERMEDADES HEMATOLÓGICAS
RITUXIMAB (MABTHERA
RITUXIMAB (MABTHERA
®
®
)
)
z zESTRUCTURA:
ESTRUCTURA:
MAB quimérico humanizado
MAB quimérico humanizado
Anti
Anti
-
-
CD20
CD20
z
z
INDICACIONES:
INDICACIONES:
1º aprobado para linfoma folicular de bajo grado
1º aprobado para linfoma folicular de bajo grado
En fase de estudio: PTI refractaria, AHAI
En fase de estudio: PTI refractaria, AHAI
refractaria, AR, LES, PNP, EICH, Pénfigo,
refractaria, AR, LES, PNP, EICH, Pénfigo,
Miastenia
EFECTOS SECUNDARIOS
EFECTOS SECUNDARIOS
z
z
Reacciones graves a la infusi
Reacciones graves a la infusi
ó
ó
n
n
z
z hipotensihipotensióón, angioedema, hipoxia o broncoespasmon, angioedema, hipoxia o broncoespasmo
z
z
S
S
í
í
ndrome de lisis tumoral
ndrome de lisis tumoral
z
z se producen 12se producen 12––24 horas despu24 horas despuéés de la primera s de la primera
infusi
infusióónn
z
z
Reacciones mucocut
Reacciones mucocut
á
á
neas
neas
z
z ppéénfigo paraneoplnfigo paraneopláásico, ssico, sííndrome de Stevensndrome de Stevens––
Johnson, necr
Johnson, necróólisis epidlisis epidéérmica trmica tóóxica 1xica 1––13 semanas 13 semanas despu
despuéés del tratamientos del tratamiento
IBRITUMOMAB TIUXETAM
IBRITUMOMAB TIUXETAM
zz
ESTRUCTURA:
ESTRUCTURA:
MAB
MAB
murino
murino
y Itrio
y Itrio
-
-
90 (
90 (
radiofármaco
radiofármaco
)
)
Anti
Anti
-
-
CD20
CD20
z
z
INDICACIONES:
INDICACIONES:
LNH de células B CD20
LNH de células B CD20
+ folicular recurrente o
+ folicular recurrente o
refractario a Rituximab.
refractario a Rituximab.
z
131I
131I
-
-
TOSITUMOMAB
TOSITUMOMAB
z
z
ESTRUCTURA:
ESTRUCTURA:
MAB
MAB
murino
murino
anti
anti
-
-
CD20
CD20
+131 I
+131 I
z
z
INDICACIONES:
INDICACIONES:
LNH folicular CD20 +refractarios a rituximab
LNH folicular CD20 +refractarios a rituximab
que recidivan tras quimioterapia.
que recidivan tras quimioterapia.
z
z
EFECTOS SECUNDARIOS:
EFECTOS SECUNDARIOS:
--
Reacciones
Reacciones
anafilacticas
anafilacticas
y de
y de
hipersensibilidad
hipersensibilidad
--
Neutropenia
Neutropenia
y
y
trombocitopenia
trombocitopenia
--
Infecciones
Infecciones
--
Mielodisplasia
Mielodisplasia
y Aplasia medular (más
y Aplasia medular (más
fc
fc
)
)
--
Astenia, escalofríos,
Astenia, escalofríos,
fiedbre
fiedbre
, hipotensión,
, hipotensión,
taquicardia, nauseas, vómitos y diarrea
taquicardia, nauseas, vómitos y diarrea
ONCOLOGÍA
ONCOLOGÍA
TUMORES
TRASTUZUMAB (HERCEPIN
TRASTUZUMAB (HERCEPIN
®
®
)
)
z
z
ESTRUCTURA:
ESTRUCTURA:
MAB
MAB antirantir--HER2 ( 30% de los cánceres expresan HER2 ( 30% de los cánceres expresan
HER2)
HER2)
z
z
INDICACIÓN
INDICACIÓN
Cancer
Cancerde mama de mama metastásicometastásico Mayor eficacia en combinación con
Mayor eficacia en combinación con quimioterápiaquimioterápia
z
z
EFECTOS SECUNDARIOS:
EFECTOS SECUNDARIOS:
Dolor,
Dolor, escalofriosescalofrios, astenia, anemia, leucopenia, , astenia, anemia, leucopenia,
trombocitopenia
trombocitopenia, , pancitopeniapancitopenia, ICC., ICC.
CETUXIMAB (ERBITUX
CETUXIMAB (ERBITUX
®
®
)
)
z
z
ESTRUCTURA:
ESTRUCTURA:
MAB
MAB antiantireceptor del factor de crecimiento epidérmico receptor del factor de crecimiento epidérmico
(EGFR)
(EGFR)
z
z
INDICACIONES:
INDICACIONES:
Cáncer de colon
Cáncer de colon quimiorrefractarioquimiorrefractario
Mayor eficacia en combinación con quimioterapia
Mayor eficacia en combinación con quimioterapia
z
z
EFECTOS SECUNDARIOS:
EFECTOS SECUNDARIOS:
Rash
BEVACIZUMAB (AVASTIN
BEVACIZUMAB (AVASTIN
®
®
)
)
z
z
ESTRUCTURA:
ESTRUCTURA:
MAB humanizado
MAB humanizado antiantifactor de crecimiento factor de crecimiento vasculoendotelial
vasculoendotelial(VEGF)(VEGF)
z
z
INDICACIONES:
INDICACIONES:
Cancer
Cancerde colon de colon metastásicometastásico
z
z
EFECTOS SECUNDARIOS:
EFECTOS SECUNDARIOS:
Hipertensión,
Hipertensión, proteinuriaproteinuria, epistaxis, , epistaxis, tromboembolismotromboembolismo..
ANTICUERPOS MONOCLONALES ANTITUMORALES ANTICUERPOS MONOCLONALES ANTITUMORALES
Ca Ca. . ColorrectalColorrectal, , mama, ovario, mama, ovario, pulmón, próstata pulmón, próstata Ca125 Ca125 oregovomab oregovomab Ca Ca. . ColorrectalColorrectal, , mama, pulmón, mama, pulmón, GP17 GP17--1a1a edrecolomab edrecolomab Ca Ca. Renal, . Renal, pulmón,mama pulmón,mama Ca Ca. . colorrectalcolorrectal VEGF VEGF bevaxizumab bevaxizumab Ca Ca. Cabeza y . Cabeza y cuello, páncreas y cuello, páncreas y pulmón pulmón Ca Ca. . ColorrectalColorrectal EGFR EGFR cetuximab cetuximab Ca Ca. Pulmón, . Pulmón, próstata ovario próstata ovario Ca Ca. Mama . Mama HER2 HER2 trastuzumab trastuzumab USO USO EXPERIMENTAL EXPERIMENTAL USO USO APROBADO APROBADO DIANA DIANA MAB MAB
OTROS MAB
OTROS MAB
OMALIZUMAB (XOLAIR
OMALIZUMAB (XOLAIR
®
®
)
)
z z ESTRUCTURA:ESTRUCTURA: MAB humanizado.MAB humanizado. AntiAntiIgEIgE
Impide la liberación de mediadores de la inflamación
Impide la liberación de mediadores de la inflamación
z
z INDICACIONES:INDICACIONES: Asma moderado
Asma moderado--severo persistente, no controlado con severo persistente, no controlado con
corticoides en mayores de 12 años
corticoides en mayores de 12 años
z
z DOSIS: 150DOSIS: 150--375 375 mgmgscscc/2c/2--4 semanas4 semanas
z