GRAO CIENCIAS DA CULTURA E DIFUCIÓN CULTURAL
SEMIPRESENCIAL
Historia Social e Cultural de Europa II
Ana Cabana Iglesia Fernando Suárez Golán
GUIA DOCENTE E MATERIAL DIDÁCTICO
2017/2018
2017: Ana Cabana Iglesia; Fernando Suárez Golán UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA
Reconocimiento – NoComercial – SinObraDerivada (by-nc-nd): No se permite un uso comercial de la obra original ni la generación de obras derivadas.
1. DATOS DESCRIPTIVOS DA MATERIA 1.1. Descrición da materia
Historia Social e Cultural de Europa II (G5101446B) constitúe unha materia optativa do Grado en Ciencias da Cultura e Difusión Cultural, que na actualidade se imparte na Facultade de Humanidades do Campus de Lugo da Universidade de Santiago de Compostela. Ten unha carga docente de 4,5 créditos ECTS. Dentro da distribución temporal da docencia do Grado, a materia Historia Social e Cultural de Europa II encádrase no segundo semestre do curso, impartíndose as clases no horario e aulas indicados anualmente pola Secretaría da Facultade, que pode consultarse na web http://www.usc.é/humanidades.
1.2. Prerrequisitos
Aínda que non existen prerrequisitos esenciais, separadamente dos estritamente normativos, é recomendable haber cursado e superado antes as materias Historia Moderna e Historia Contemporánea. Así mesmo, é imprescindible que os/as alumnos/as posúan a capacidade de expresarse correctamente en castelán e/ou galego.
A técnica da crítica textual, a fluidez de lectura e unha adecuada capacidade crítica do material documental e gráfico-estatístico son habilidades que aqueles alumnos que cursen esta materia deberán desenvolver no transcurso do semestre, de modo que o estar familiarizados con elas, ben sexa por haber cursado outras materias do mesmo campo dentro do Grado, ou ben noutras titulacións afines nas que se incentiven estas capacidades crítico-reflexivas, facilitará notablemente o seu traballo. Por outra banda, o aproveitamento académico para os alumnos será maior si teñen coñecemento de linguas estranxeiras, especialmente inglés, francés e italiano, conveniente para acceder a boa parte da bibliografía especializada, e un adecuado dominio dos conceptos espazo- temporais nos procesos históricos.
1.3. Docentes que imparten a materia
A docencia da materia Historia Social e Cultural de Europa II será impartida polos docentes do Departamento de Historia da USC, Dª. Ana Cabana Iglesia e D. Fernando Suárez Golán, e pola investigadora en formación Tamara González López. A lingua empregada no desenvolvemento das tarefas docentes serán o castelán (primeiro bimestre) e o galego (segundo bimestre), aínda que se adoptarán estratexias docentes específicas para os alumnos estranxeiros que non acrediten un coñecemento suficiente deste idioma.
1.4. Horario e lugar de titorías
As titorías presenciais ordinarias, de carácter individual, recibiranse nos despachos 118 e 122 da Facultade de Humanidades do Campus de Lugo nos días e horas que se indicarán ao alumnado ao comezo de curso. En canto á resolución de dúbidas xerais de interese común e para efectuar o seguimento das actividades non
presenciais indicadas nesta guía, abrirase un foro no campus virtual e no aula celebraranse sesións puntuais de titorías en grupo, as cales serán anunciadas ao seu debido tempo segundo as necesidades existentes. Fóra do horario semanal prefixado os alumnos/as tamén poderán comunicarse co profesorado a través do campus virtual e do correo electrónico.
2. SENTIDO DA MATERIA NO PERFIL DA TITULACIÓN
1.1. Bloque formativo
No actual Plan de Estudos do Grado en Ciencias da Cultura e Difusión Cultural a materia Historia Social e Cultural de Europa II se dentro do módulo de Formación Humanística, xunto coas materias obrigatorias Historia Contemporánea, Historia do Mundo Actual e Historia Moderna, así como coas optativas do módulo: Historia de Galicia, Historia Social e Cultural de Europa I, e Escritura e Documento no Mundo Moderno e Contemporáneo. Así mesmo, a materia mantén unha estreita vinculación con outras materias da titulación nas que tamén se desenvolven conceptos e contidos propios ou afines ao campo de coñecemento da Historia social e cultural.
En xeral, o obxectivo común do módulo de Formación Humanística e en especial do bloque formativo de Historia é o achegamento dos alumnos á comprensión dos procesos históricos como instrumento de interpretación do pasado, para a comprensión do presente e a formulación do futuro.
En calquera caso, no marco dunha titulación xeralista e interdisciplinaria como o Grado en Ciencias da Cultura e Difusión cultural, é evidente que existe unha marcada interrelación entre esta materia e as demais integradas no programa de estudos, especialmente coas pertencentes aos bloques formativos de Xeografía (Xeografía Humana e Xeografía dos Grandes Espazos Mundiais) e Historia da Arte (Historia da Arte I e II), a materia de Formación Básica Pensamento filosófico e científico e algunhas outras do módulo de Formación Específica en Produción, Xestión e Difusión Cultural (Filosofía e Crítica da Cultura, Identidade Cultural e Patrimonio?), xa que todas elas inclúen nos seus programas aspectos da cultura, a documentación, a produción literaria e artística, a ideoloxía e o pensamento do mundo moderno, e xa que logo existe unha coincidencia de obxectivos e contidos, aínda que examinados desde diferentes perspectivas e enfoque metodolóxicos.
1.2. Papel da materia no bloque formativo
Segundo o Plan de Estudos e en relación coas demais materias do bloque formativo, Historia Social e Cultural de Europa II aportará ao estudante unha perspectiva global da evolución histórica da sociedade e a cultura europea desde o ocaso do mundo medieval ata a actualidade. O obxectivo da materia consiste na presentación, análise e discusión dos debates e os temas centrais no ámbito social e cultural europeo que suscita o estudo do período de tempo que se estende entre finais do século XV e finais do século XX. Os conceptos e contidos desenvolvidos nesta materia deben
facilitar que os alumnos que cursen as demais materias do bloque formativo dentro do Grado en Ciencias da Cultura e Difusión Cultural poidan acceder a unha mellor compresión dos procesos de cambio e continuidade que experimentou a sociedade europea en relación cos períodos históricos inmediatamente anteriores e coetáneos. De aí a estreita relación, que xa se sinalou, coa Historia Moderna e a Historia Contemporánea. Neste sentido, na materia Historia Social e Cultural de Europa II analízanse monograficamente procesos históricos que reverten nos contidos das materias sinaladas.
En relación ao Plan de Estudos, considerouse necesario orientar o desenvolvemento dos contidos da materia cara ao ámbito cultural e os aspectos particulares da sociedade europea, en consonancia co perfil da titulación, e a complementariedade cos contidos desenvolvidos noutros campos do coñecemento humanístico.
1.3. Interese da materia para a futura profesión
En primeiro lugar, xunto coas restantes materias do bloque, a materia Historia Social e Cultural de Europa II introduce ao alumno en conceptos e ferramentas básicas para o estudo de calquera época histórica e iníciaos nos recursos fundamentais para o seu coñecemento mediante o manexo de fontes de diversa natureza e das diferentes metodoloxías de análises.
No que se refire ás saídas profesionais previstas na Memoria do Grado, os contidos e conceptos desenvolvidos nesta materia resultarán especialmente importantes para todos aqueles que pretendan acceder a unha praza de docente no área de Ciencias Sociais, Xeografía e Historia do Ensino Secundario, para impartir materias humanísticas, ou no ensino superior da Historia. Tamén será relevante para o desenvolvemento de actividades profesionais vinculadas coa xestión de bens culturais e patrimoniais. Así mesmo, tamén servirá de base a aqueles outros que opten por continuar os seus estudos universitarios coa intención de alcanzar unha maior especialización a través dos estudos de posgrao, máster e doutorado.
3. OBXECTIVOS E COMPETENCIAS RELACIONADOS COA MATERIA 3.1. Obxectivos xerais
Despois de que disciplina do módulo de Formación Humanística, no marco da aprendizaxe da Historia, esta materia ten como principal obxectivo conceptual proporcionar ao alumno un coñecemento preciso da evolución da sociedade europea e os movementos sociais e culturais que a configuraron desde o século XV ata comezos do século XXI. Para iso, recorrerase á presentación diacrónica, pero tamén se profundará en certos aspectos, pola súa específica adoita manterse á marxe do programa máis xeral das materias básicas de Historia Moderna e Contemporánea. Nun maior nivel
de concreción, entre os obxectivos relacionados cos novos coñecementos ou habilidades adquiridas na materia cabe mencionar os seguintes:
1. Familiarizar ao alumnado cos diferentes sectores que inciden no desenvolvemento da cultura humana, preparándoo para iniciar o desempeño de actividades profesionais relacionadas co mundo da cultura.
2. Reflexionar sobre os problemas do mundo actual e analizar a súa posible evolución coa perspectiva que proporciona o coñecemento dos procesos históricos da época moderna e contemporánea.
3. Comprender as raíces da nosa cultura e os procesos diacrónicos da sociedade e do pensamento humano desde a época moderna e que conduciron ao mundo de hoxe.
4. Estimular a creatividade para dar respostas adecuadas aos problemas suscitados e fomentar o gusto pola innovación a partir do fomento da análise crítica dos datos e teorías presentadas.
O obxectivo conceptual da Historia Social e Cultural de Europa II é conseguir que os alumnos adquiran un coñecemento básico sobre a sociedade e a cultura europeas, o que supón un dominio dos principais feitos da súa evolución e as súas características e diferencias espazo-temporais. Para todo iso é imprescindible un adecuado coñecemento e manexo das fontes e da bibliografía específica. Isto supón, por unha banda, que o alumno debe dominar os métodos e técnicas de análises dos documentos históricos e, por outra, que sexa capaz de completar esas informacións coa investigación actual, de modo que poida analizar, sintetizar e criticar os datos obtidos e contrastalos cos estudos actuais para obter as adecuadas conclusións.
A consecución con éxito destes obxectivos axudará aos estudantes a valorar as semellanzas e diferenzas estruturais que existen entre a época histórica analizada nesta materia e outras cuxo aprendizaxe propoñer en materias diferentes, ou, noutra orde de cousas, dispoñer das aptitudes intelectuais suficientes para discernir a información histórica coa que pode atoparse en diversos medios de información nos seus diferentes formatos (prensa, televisión, internet?).
Para rematar, entre os obxectivos de carácter instrumental e competencial da materia se potenciarán os seguintes:
1. Introdución aos procedementos heurísticos e metodolóxicos de construción do coñecemento histórico aplicados a aspectos tratados na materia.
2. Desenvolver as competencias de razoamento, argumentación e ordenación do coñecemento, tanto a través da selección de materiais como a discusión e exposición de resultados.
3. Fomentar a capacidade de autocrítica e superación que potencie a preocupación do estudante pola calidade do traballo persoal.
3.2. Competencias xenéricas, específicas e transversais
O desenvolvemento docente da materia Historia Social e Cultural de Europa II contempla tamén entre os seus obxectivos os relacionados co dominio de certas ferramentas de aprendizaxe e de formación en relación coas competencias xenéricas que busca desenvolver o Grado:
1) Que os estudantes demostren posuír e comprender coñecementos no área das Humanidades e da Cultura como resultado da súa educación secundaria xeral, conseguidos tanto a través de libros de texto avanzados, como procedentes da vangarda destes dous campos de estudo; [Que os estudantes posúan os coñecementos básicos relativos ao área das Humanidades e da Cultura derivados da educación secundaria e que sexan capaces de amplialos e desenvolvelos mediante o contacto con textos especializados e achegamento recentes] (CG1)
2) Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas social e cultural de Europa entre os séculos XV e XX (CG2).
3) Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (relativos á historia social e cultural de Europa) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética (CG3).
4) Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado (CG4).
5) Que os estudantes desenvolvan aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grado de autonomía (CG5).
Co estudo desta materia preténdese que o estudante adquira un coñecemento crítico e historiograficamente actualizado dos principais contidos correspondentes ao período histórico moderno. A adquisición desa información cualificada será instrumento para desenvolver habilidades de lectura comprensiva, razoamento crítico e exposición razoada. En termos xerais, polo que respecta á adquisición de competencias se potencian especificamente as seguintes:
1) Adquisición de coñecementos profundos achega da historia social e cultural de Europa (E4).
2) Capacidade de elaboración de comentarios razoados e críticos de obras e textos relacionados coa historia social e cultural de Europa (E5).
3) Habilidade na elaboración, redacción e presentación dun traballo escrito de iniciación elemental á investigación (E6).
Por todo iso, a participación activa dos alumnos tanto nas clases expositivas como, sobre todo, nas interactivas resultará imprescindible. Neste sentido, Historia
Social e Cultural de Europa II debe potenciar como competencias transversais:
Capacidade de uso correcto e coherente dunha lingua estranxeira en situacións comunicativas diversas (CT1); Redacción adecuada de textos, coa correspondente presentación formal axustada aos parámetros hoxe imperantes nos procesadores informáticos (CT2); Habilidade no uso das novas tecnoloxías (CT3).
4. CONTIDOS DA MATERIA
4.1. Estruturación dos bloques de contidos teóricos
Os contidos do programa da materia organízanse en dous grandes bloques con criterios temáticos e cronolóxicos, a partir dos cales procederase á explicación dos principais acontecementos e procesos sociais e culturais que sucederon en Europa durante as épocas moderna e contemporánea.
Tendo en conta que se trata dunha materia semestral de 4,5 créditos ECTS axustáronse os contidos ao número de horas totais de traballo contempladas incorporando, como é natural, aqueles contidos da disciplina que mellor se adaptan aos obxectivos xenéricos do Grado en Ciencias da Cultura e Difusión Cultural e que ao mesmo tempo responden aos obxectivos que persegue a materia Historia Social e Cultural de Europa II no seu conxunto, procurando favorecer, na medida do posible, a complementariedade cos contidos abordados por outras materias do mesmo bloque formativo.
4.2. Bloques e unidades de contido
I. HISTORIA SOCIAL E CULTURAL DA EUROPA MODERNA 1. A confesionalización de Europa
A)Reformas relixiosas e división espiritual. B)Minorías socioculturais e conflitos sociais na Alta Idade Moderna.
2. A crise e os seus contrastes
A) Disputas confesionais. B) Sociedade cortesá. C) Representación do poder e cerimonias públicas na Europa barroca.
3. Europa ante o fin do Antigo Réxime
A) Sociedade ilustrada e conflitividade. B) Ciencia e relixión nos inicios da descristianización.
II. HISTORIA SOCIAL E CULTURAL DA EUROPA CONTEMPORÁNEA 4. Fragmentos da Historia de Europa contemporánea: mutacións sociais e correntes culturais.
a) Da confianza na supremacía europea á “Europa das luces apagadas” b) Da reconstrución de posguerra ao Estado de Benestar. D) Sociedade civil e acción colectiva en Europa.
5. Legados de guerra. A “barbarie”, as súas formas e as súas memorias.
A)Violencias de entreguerras. B) Prácticas xenocidas na segunda metade do século XX. C) Memorias de guerras na Europa actual.
6. A longa marcha das mulleres en Europa: do sufraxismo á igualdade de xénero A) Da historia das mulleres á historia de xénero. B) Construción dos modelos de muller na Europa dos séculos XIX e XX. C)Mulleres e dereitos políticos. D)Evolución e redefinición da(s) teoría(s) feminista(s) na Europa contemporánea.
4.4. Bibliografía
En canto á bibliografía recomendada para a súa consulta polos alumnos, ofrécese unha bibliografía específica por bloques, que deberá resultar de axuda aos alumnos para documentarse e realizar a maioría das actividades prácticas a desenvolver durante o curso. En calquera caso, o alumno sempre poderá ampliar a información bibliográfica sobre un tema concreto, para realizar un traballo ou investigación ou simplemente co obxecto de profundar nun determinado apartado do programa da materia consultando a bibliografía que se proporciona con cada un dos temas ou recorrendo ao profesor para que este oriéntelle sobre as lecturas e estudos máis recomendables en cada caso.
Bibliografia específica. Bloque I
BRAVO LOZANO, J. (1999): Minorías socioreligiosas en la Europa Moderna, Madrid, Síntesis.
CÁMARA MUÑOZ, A. et al. (2015): Imágenes del poder en la Edad Moderna, Madrid, Editorial Universitaria Ramón Areces.
ENCISO, L. M. (2001), La Europa del siglo XVIII, Barcelona, Península.
FEBVRE, L. (1959), El problema de la incredulidad en el siglo XVI: la religión de Rabelais, México, UTECA.
HSIA, R. P. (2010): El mundo de la renovación católica, 1540-1770, Madrid, Akal.
LOMAS CORTÉS, M. (2017): El proceso de expulsión de los moriscos de España (1609-1614), València, Publicacions de la Universitat de València.
MUIR, E. (2001): Fiesta y rito en la Europa moderna, Madrid, Editorial Complutense.
POMARA SAVERINO, Bruno, Bandolerismo, violencia y justicia en la Sicilia barroca, Madrid: Fundación Española de Historia Moderna, D.L. 2012
TREVOR-ROPER, H. R. (2009), La crisis del siglo XVII: religión, Reforma y cambio social, Madrid, Katz.
ZAGORÍN, P. (1985-86), Revueltas y revoluciones en la Edad Moderna, Madrid, Cátedra.
Bibliografía específica. Bloque II
ANDERSON, B.S., ZINSSER, J.P., Historia de las mujeres, una historia propia, Barcelona, Crítica, 2009
ASH, T.G., Historia del presente: ensayos, retratos y crónicas de la Europa de los 90, Barcelona, Tusquets, 2000
BADE, K.J., Europa en movimiento: las migraciones desde finales del siglo XVIII hasta nuestros días, Barcelona, Crítica, 2003
BAUMAN, Z. Miedo líquido. La sociedad contemporánea y sus temores, Barcelona, Paidós, 2007
BOCK, G., La mujer en la historia de Europa, de la Edad Media a nuestros días, Bracelona, Crítica, 2001.
BRUNETEAU, B., El siglo de los genocidios. Violencias, masacres y procesos genocidas desde Armenia a Ruanda, Madrid, Alianza, 2006.
DUGAST, J., La vida cultural de Europa entre los siglos XIX y XX, Barcelona, Paidós, 2003.
ELEY, G., Historia de la izquierda en Europa 1850-2000, Barcelona, Crítica, 2003
GEOFF, E., Un mundo que ganar, historia de la izquierda en Europa, Barcelona, Crítica, 2003.
GIDDENS, A., Europa en la era global, Barcelona, Paidós, 2007
MAZOWER, M., La Europa negra. Desde la Gran Guerra hasta la caída del comunismo, Barcelona, Ediciones B, 2001
MOSSE, G., La cultura europea del siglo XIX y XX, (2 Vols.) Ariel, Barcelona.
NUÑEZ SEIXAS, X.M., Las utopías pendientes. Una breve historia del mundo desde 1945, Barcelona, Crítica, 2015
SASSOON, D., Cultura. El patrimonio común de los europeos, Barcelona, Crítica.
THÉBAUD, F. (ed.), Historia de las mujeres en Occidente. El siglo XX, Madrid, Taurus, 2000
TODOROV, T., Memoria del mal, tentación del bien. Indagación sobre el siglo XX. Barcelona, Península, 2004.
VILLARES, R.; BAHAMONDE, A., El mundo contemporáneo (del siglo XIX al siglo XXI), Editorial Taurus, 2012
VINEN, R., Europa en fragmentos: historia del viejo continente en el siglo XX, Barcelona, Península, 2002
WASSERSTEIN, B., Barbarie y civilización: una historia de la Europa de nuestro tiempo, Barcelona, Ariel, 2010
WATSON, P., Historia intelectual del siglo XX, Critica, Barcelona, 2002
5. METODOLOXÍA DOCENTE E DISTRIBUCIÓN DA CARGA ECTS 5.1 Estrutura das sesións presenciais (non obrigatorias).
As sesións presenciais están concibidas para presentar e comentar os contidos da materia, incidir nos aspectos máis relevantes. Os puntos desenvolvidos polos docentes durante as sesións expositivas acompañaranse coa proxección de presentacións nas que se mostrarán esquemas básicos que faciliten o seguimento das explicacións por parte dos alumnos e a xerarquización dos contidos asimilados. Dependendo dos diversos contidos expostos estas presentacións contarán con imaxes referidas ao ámbito e a época histórica en cuestión (procedentes basicamente da esfera da cultura material e da arte), ou gráficas e táboas que axudarán a complementar as explicacións teóricas. Ditas presentacións e materiais, evidentemente, quedarán a disposición dos alumnos no aula virtual da materia logo da súa activación. Neste sentido, a través desta canle, proporcionarase aos\/as alumnos/as unha selección de material gráfico-estatístico (composto por mapas, gráficas e táboas históricas) e/ou de textos e documentos históricos complementarios dos contidos teóricos expositivos dispoñibles no campus virtual.
5.2 Actividades de estudo independente e traballo persoal do alumno/a Unha parte significativa da materia será desenvolvida a partir do traballo persoal dos propios alumnos mediante actividades academicamente dirixidas a través do aula virtual. Estas actividades consistirán na realización de forma individual, e
excepcionalmente en grupo, de actividades formativas de diversa natureza e complementarias da docencia teórica: 1) realización dun traballo individual obrigatorio de lectura e comentario crítico, 2) preparación autónoma de determinados epígrafes do programa, e 3) preparación dos materiais e recolleita da información necesaria para o comentario de textos e material gráfico-estatístico no transcurso das clases interactivas.
Estas actividades, xunto coas correspondentes horas de traballo bibliográfico, deberían permitir ao alumnado familiarizarse cos contidos e os conceptos propios da disciplina e, xa que logo, contémplase como unha liña de traballo imprescindible que deberán desenvolver para poder superar a materia. Para levar a cabo estas actividades e traballos persoais academicamente dirixidos, o alumnado contará coa bibliografía xeral e específica recolleita nesta guía docente, á que se poderán engadir máis títulos centrados en aspectos concretos do temario. No caso de que isto sexa necesario, recoméndase que o/a alumno/a suscite as súas cuestións a través do aula virtual ou acudindo ao despacho dos docentes durante o horario de titorías prefixado.
5.3 Distribución da carga de traballo (ECTS)
As unidades didácticas que se propoñen nesta guía docente, están concibidas para ser estudadas en aproximadamente 112,5 horas, das que 18 corresponden ás horas presenciais (opcionais) no aula e o resto a horas de traballo autónomo do alumno fóra da mesma. Deste xeito, e seguindo as orientacións da Declaración de Bolonia sobre o Espazo Europeo de Ensino Superior, as actividades prácticas suscitadas nesta guía pretenden potenciar o traballo persoal de cada alumno fose do aula. Nestas horas de traballo inclúese a preparación das clases, o estudo, ampliación e síntese de información recibida, a resolución de exercicios, a elaboración e redacción de traballos, a escritura, a preparación e ensaio de exposicións, a preparación de exames, etc.
6 AVALIACIÓN
O sistema de avaliación constará de dous criterios principais que miden, por unha banda, o coñecemento dos conceptos básicos da materia que o alumno/a adquira ao longo do semestre e, por outra, o rendemento do traballo persoal.
6.1 Sistema de avaliación
A avaliación seguirá os mesmos criterios en tanto na primeira como na segunda oportunidade da convocatoria correspondente a cada curso.
Á marxe da elaboración dun traballo ou exame final, se avaliará o traballo diario que o alumno faga en relación ao desenvolvemento das unidades didácticas:
1) Traballo escrito individual (30% da cualificación final)
Realizarase unha recensión/traballo escrito sobre unha monografía que se considere de interese para a comprensión global da materia. A súa entrega realizarase por escrito con anterioridade á data e hora do exame. Máis aló dos temas concretos, todos os traballos deben seguir unha serie de obxectivos comúns relacionados coa metodoloxía e as técnicas do traballo historiográfico. Tamén deberán aterse aos seguintes aspectos formais:
-Presentarse mecanografados, cunha extensión máxima de 10 folios. O entreliñado debe ser de 1,5 e o tamaño da letra 12 (10 nas notas), Arial ou Times New Roman.
-A redacción debe ser lóxica e gramaticalmente correcta.
Valoraranse a expresión escrita e a presentación formal, o seu carácter orixinal, a capacidade de síntese e a formulación das ideas esenciais, o xuízo crítico, con especial atención á creatividade do alumno/a e a aplicación dos coñecementos adquiridos.
A non realización do traballo obrigatorio, a presentación fóra de prazo ou a existencia de graves deficiencias nel, independentemente da cualificación obtida nos outros apartados contemplados para a avaliación, implicarán a non superación da materia.
2) Proba final (40% da cualificación)
Na data sinalada no calendario oficial aprobado pola Xunta de Facultade realizarase unha proba escrita global na que o alumnado será examinado dos temas do programa contemplado nesta guía docente, sen exclusión algunha, ao cal poderase engadir todo aquel material bibliográfico complementario que se considere oportuno para algúns dos temas comprendidos no programa da materia que, de ser o caso, sempre será posto en coñecemento do alumnado coa suficiente antelación. Dita proba computará por valor do 50% da cualificación final e constará de preguntas de resposta longa ou desenvolvemento, algunhas de resposta curta e unha proba práctica (comentario de texto, dunha gráfica, etc.). A puntuación da proba estará comprendida entre 0 e 10 puntos e para que sexa tida en conta o alumno sempre deberá obter unha cualificación mínima de 5 sobre 10. Toda puntuación inferior a esta supoñerá que a cualificación final da materia sexa de suspenso, á marxe da puntuación obtida na
avaliación das actividades prácticas, e consecuentemente obrigará ao alumnado a concorrer a unha nova convocatoria de exame no que se incluirá novamente a totalidade dos contidos da materia.
3) Actividades prácticas (30%)
A avaliación continua das actividades realizadas e a valoración dos traballos obrigatorios presentados polo alumnado, conforme aos criterios establecidos supoñerá o 30% da cualificación final. Para que esta porcentaxe poida ser sumado á cualificación do exame o alumno/a terá que presentar no prazo estipulado todos os traballos requiridos, sen excepción, e obter unha cualificación global igual ou superior a 4 puntos sobre 10. Toda puntuación inferior a esta supoñerá que a cualificación final da materia sexa de suspenso, á marxe da puntuación obtida no exame teórico, e consecuentemente obrigará ao alumno a concorrer a unha nova convocatoria de exame no que se incluirá novamente a totalidade dos contidos da materia.
6.2 Procedemento de avaliación na segunda oportunidade e para alumnos repetidores
A avaliación de alumnos repetidores e na segunda oportunidade do mesmo curso seguirá os criterios ordinarios. As cualificacións das actividades ou probas avaliadas positivamente conservaranse na segunda oportunidade do mesmo curso e/ou durante un curso académico máis, sempre que exista conformidade entre os profesores que impartan a materia. As actividades e/ou probas avaliadas negativamente deberán ser repetidas.
