Tema 3.- A Europa feudal
1.1.- As orixes do feudalismo.
A descomposición do Imperio carolinxio • Cando un rei franco morría dividía o reino entre os seus fillos. Carlomagno morreu no ano 814, e daquela só vivía un dos seus fillos, Luis O Piadoso, que gobernou todo o imperio.
• Pero tras a morte deste o imperio carolinxio fragmentouse entre os seus tres fillos, no Tratado de Verdún (843): ➢ Carlos O Calvo recibiu a parte occidental (que máis tarde se convertería en Francia).
➢ Luis O Xermánico ocupou a parte oriental, da que naceu no ano 962 o Sacro Imperio Romano Xermánico. ➢ O maior, Lotario, herdou o título imperial e o territorio intermedio, a chamada Lotarinxia, que desapareceu no ano 870, dividida e anexionada polos outros dous reinos, os cales non tardaron en dividirse tamén.
Pobos
Orixe
Zonas de expansión
Normandos
ou
viquingos
Escandinavia
(Dinamarca, Suecia e
Noruega)
• Norte e Leste de Europa (litoral do mar Báltico)
• Islandia
• illas Británicas
• Países Baixos
• Norte e Oeste de Francia
• litoral da Península Ibérica
• Sur de Italia
Musulmáns
ou
sarracenos
Norte de África
• costas mediterráneas europeas (España, Francia,
Italia, Sicilia e Sardeña...)
Húngaros
ou
maxiares
Leste de Europa
(Hungría e Romanía)
• Europa central (Alemaña, Austria...)
1.3.- A sociedade estamental. Estamento
• nome que reciben os grupos sociais que formaban a sociedade medieval
• caracterizábanse por ser grupos pechados, cada un deles posuía unha función social determinada e rexíase por unhas leis específicas, diferentes ás dos demais.
Estamentos Trazos Compoñentes Funcións
privilexiados
• minoría da poboación
• posúen a maioría das terras (feudos) • non pagan impostos
• monopolizan os cargos
nobreza ("bellatores") defender a sociedade clero ("oratores") orar, conservar e
transmitir a cultura non
privilexiados
• gran maioría da poboación • carecen de dereitos
• tiñan que pagar impostos
terceiro estado ("laboratores") • campesiños • artesáns • comerciantes traballar e manter os outros dous estamentos
O Sacro Imperio Romano Xermánico
•
Era un complexo Estado formado por una agrupación de diversos territorios independentes:
reinos, principados, condados, ducados, bispados...
➢
Estes territorios estaban gobernados por señores feudais: reis, príncipes, condes, duques,
bispos... que acataban a autoridade do emperador, cuxo rango era en teoría superior ao dos
demais reis.
➢
Abarcaba diversos espazos de Europa occidental e central máis o norte de Italia.
•
O Sacro Imperio Romano Xermánico ten a súa orixe na división do imperio carolinxio no ano 843
(Tratado de Verdún).
➢
A parte oriental correspondeulle a Luís o Xermánico e esta foi a base territorial inicial.
➢
Luís o Xermánico e os seus sucesores continuaron a tradición carolinxia de manter a unidade
espiritual (cristianismo) do antigo Imperio romano.
➢
No século X (ano 962), o rei de Xermania Otón I foi coroado polo papa Xoán XII como Santo
Emperador Romano, dando nacemento, deste xeito, ao Sacro Imperio Romano Xermánico.
3.- A nobreza (bellatores).
• A principal función da nobreza era a de ser guerreiros (bellatores) e protexer militarmente a sociedade.
• Dise que era un estamento privilexiado porque a súa función social permitíalle vivir con privilexios: non tiñan que traballar,
5.- O clero (oratores).
O papel da Igrexa na sociedade medieval
político
• interveu nos asuntos dos reinos cristiáns, aconsellando os reis e arbitrando nas súas disputas • freou a violencia da época, mediante a:
➢
paz de Deus: prohibía os ataques a persoas ou lugares indefensos)
➢
tregua de Deus: prohibía facer a guerra os domingos, os días de festa e certas épocas do ano
• impulsou a unidade da Cristiandade para loitar contra os infieis (as Cruzadas)económico
• era dona de grandes feudos e recadaba as rendas señoriais, e ademais o
décimo ou décima
parte da colleita para o mantemento do clero• recibía numerosas doazóns dos fieis a cambio de orar pola salvación da alma do doador
social
• exercía unha gran influencia na sociedade:
➢ impoñía obrigacións relixiosas, como asistir a misa, xaxuar, confesar... ➢ vixiaba o comportamento das persoas
• mediante as predicacións desde o púlpito, ou as imaxes das igrexas (pinturas e relevos), difundía ➢ o temor a un Deus xusticeiro que castiga aos malos e premia aos bos
➢ o respecto á orde social establecida, como querida por ese mesmo Deus
• a relixión era un consolo ante as dificultades da vida, pero tamén unha arma ao servizo dos poderosos
• asistía os pobres, coidaba os enfermos, recollía os orfos e daba refuxio aos perseguidos
•
Mosteiro: construción de carácter eclesiástico, formada por un conxunto de edificios agrupados
en torno a unha Igrexa, nos que habita unha comunidade relixiosa (monxes ou monxas); os
mosteiros estaban normalmente situados no ámbito rural, lonxe dos núcleos de poboación.
Cando se sitúan nun núcleo urbano chámanse conventos.
•
Orde relixiosa: institución relixiosa formada por un número variable de membros, que vivían en
común dedicando a súa vida a Deus, de acordo con certas regras e votos establecidos polo
fundador da orde ou polos seus reformadores.
Dependencia
Función
Igrexa
Edificio principal, dedicado á oración
Biblioteca Conservación e copia de manuscritos
Sala capitular Lugar de reunión dos membros da comunidade monástica
Refectorio Lugar onde se realizaban as comidas da comunidade
Cortes
Espazo para os animais do mosteiro
Claustro
galería cuberta que rodea o patio interior; servía para comunicar as distintas
dependencias e para a meditación dos monxes
Hospedaría Aloxar aos viaxeiros ou visitantes do mosteiro
7.- Os campesiños (laboratores).
Dereitos económicos
(rendas
señoriais)
• Unha parte da colleita das terras que traballaban os campesiños (censo). A Igrexa recibía o décimo.
• Determinados cultivos ou animais (porcos, pavos, galiñas, froitas, hortalizas) que os campesiños
entregaban unha vez ao ano (primicias).
• Uns días de traballo obrigatorio nas terras ou nos bosques do señor (prestacións persoais).
• Dereitos de monopolio: impostos que pagaban os campesiños por usar o forno, o muíño, a ferraría, as
pontes ou calquera outro servizo do señorío Dereitos