“Encoro do Con”
Universidade de Santiago de Compostela
MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005-2015
ANIVERSARIO
10º
Director: Fernando Cobo Subdfirector: José Carlos Otero Xefe de Estación: Rufino Vieira
Encargada do laboratorio, calidade e servizo a investigadores: Sandra Barca Investigadores
Lorena Lago María José Servia María Teresa Couto María del Carmen Cobo David José Nachón Pablo Gómez Carlos Morquecho Sergio Silva
Fotografía, deseño e maquetación: Estación de Hidrobioloxía “Encoro do Con”
Santiago de Compostela, abril de 2016.
Misión, visión y valores...5
Obxectivos ...6
Estrutura e organización ...8
Características do persoal e principais funcións ...8
Infraestrutura de investigación ...10
Equipamento ...10
1.- Actividade investigadora ...15
Reunións científicas ...15
Uso das instalacións para proxectos de investigación ...16
Estancias de investigadores ...16
Visitas de investigadores ...17
Acordos con outras institucións ...17
Participación en comités de expertos ...18
Relatorios en congresos ...19
Publicacións científicas ...19
2.- Actividade docente ...35
Prácticas de alumnos de 1º e 2º ciclos universitarios ...35
Docencia en cursos de doutoramento, posgrao e másteres ...35
Outros cursos de formación universitaria ...36
Defensa de traballos académicos...36
Prácticas en empresa de alumnos universitarios ...36
Prácticas en empresa de alumnos non universitarios (FP2) ...37
3.- Actividade de extensión universitaria ...39
Organización de cursos e actividades educativas e de divulgación ...39
Edición de materiais e medios de comunicación ...41
4.- Servizos a terceiros ...43
Servizos e redacción de informes ...43
Informes periciais ...44
Asesoramento á administración e a asociacións ...44
5.- Traballo de campo e laboratorio ...45
Mostraxes de campo...45
Traballo no laboratorio ...45
6.- Actividade promocional da EHEC ...47
Visitas de centros de ensino e asociacións ...47
Representación da EHEC en conferencias e mesas redondas ...48
7.- Premios e distincións...49
8.- Institucións, empresas, etc. involucradas na actividade da EHEC ...51
MeMoriadeactividades (español) ...57
activityreport (english)...65
rapportd’activité (Français) ...73
INTRODUCCIÓN
A Estación de Hidrobioloxía “Encoro do Con” (EHEC) da USC creouse coa axuda de fondos europeos e foi formalmente inaugurada o 27 de outubro do ano 2004. É unha estación de investigación de campo única en España, pola súa especialización no estudio das augas continentais.
Misión, visión e valores
A misión da EHEC é ofrecer as instalacións e medios axeitados para o estudio dos ecosistemas acuáticos continentais. A súa creación persegue un triplo obxectivo:
a investigación en materia de Hidrobioloxía, a formación superior científico-técnica e a divulgación do avance científico como vía para solicitar dos cidadáns a súa cooperación na conservación do medio natural.
A EHEC foi creada co fin de propiciar, fomentar e desenvolver a investigación en Bioloxía das Augas Continentais, facilitando aos investigadores as súas instalacións e medios dispoñibles para o desenvolvemento dos traballos científicos, proxectos de investigación, teses de doutoramento, reunións científicas, o asesoramento e colaboración en materia de investigación
con entidades publicas e privadas, e o establecemento e coordinación de relacións de intercambio científico con outras Universidades e institucións científicas de España e de outros países.
A nosa visión é facer da EHEC un grupo recoñecido no marco da investigación en Hidrobioloxía, no que a excelencia sexa un dos alicerces estratéxicos sobre os que, a través do desenvolvemento de diversos proxectos de investigación en ecoloxía das augas doces e coa tecnoloxía máis avanzada, se converta nunha ponte na cooperación entre os organismos xestores e os organismos de investigación, onde se acheguen opinións sobre a conservación e recuperación dos ecosistemas acuáticos baseadas no axeitado coñecemento científico.
A EHEC naceu cun claro compromiso de responsabilidade
social, desenvolvendo continuamente a actividade
docente, que abrangue a formación práctica de estudantes
Universitarios; o desenvolvemento de cursos de posgrao e
másteres en contacto directo co medio acuático; a educación
medioambiental en niveis non universitarios e cursos de
No desenvolvemento da súa actividade réxese pola calidade técnica e humana, eficiencia, equidade, responsabilidade, mellora continua e traballo en equipo.
Obxectivos Investigación
Na súa actividade científica, o equipo da EHEC traballa principalmente en aspectos de investigación básica, sobre invertebrados acuáticos e peixes migradores, e en investigación aplicada, en todo o relativo ao control e avaliación da contaminación en ambientes acuáticos continentais.
Investigación básica: Os estudios de hidrobioloxía
descritiva e funcional, a través do desenvolvemento de diversos proxectos de investigación en ecoloxía das augas doces de ambientes lénticos e lóticos (produción primaria e secundaria, dinámica de poboacións, estudio de ciclos vitais, ecoloxía trófica, etc.) constitúen o corpo fundamental deste bloque e o marco teórico sobre o que se sustentan os programas de xestión, conservación e recuperación dos ecosistemas acuáticos.
A análise da biodiversidade das augas continentais é unha das principais liñas de investigación do centro. De feito, a EHEC ten como obxectivo prioritario impulsar a investigación da fauna doceacuícola, ocupándose de aspectos tan diversos como a realización de inventarios e o cartografado, os estudios faunísticos e de autoecoloxía das especies de importantes grupos de invertebrados acuáticos, o estudio da estrutura e evolución temporal das poboacións de peixes, da calidade biolóxica das augas, do avance en restauración do hábitat e dos impactos das invasións biolóxicas.
Investigación aplicada: O perfeccionamento da
metodoloxía de caracterización da calidade biolóxica das augas epicontinentais (índices bióticos, análises teratolóxicos, capacitación para profesionais relacionados coas augas
doces, potenciando a calidade persoal e profesional dos seus destinatarios.
Este compromiso esíxenos unha ampliación e actualización constantes da prestación dos nosos servizos para proxectar cara a sociedade o avance científico como vía para requirir dos cidadáns a súa cooperación na conservación do medio acuático a través de diversas actividades divulgativas.
Valores: Pola súa especialización científica, a EHEC
contribúe activamente á defensa e protección do patrimonio
natural, e propicia o desenvolvemento sostible ampliando
o coñecemento e fomentando novas formas de xestión e
administración dos recursos naturais. Pola súa pertenza á
Universidade de Santiago, participa como membro activo
e comprometido coa sociedade, tratando de promover na
cidadanía estes valores.
elaboración de textos informativos, asesoramento a federacións e asociacións relacionadas coa pesca fluvial, etc.
Nesta labor divulgativa colabora con concellos e grupos sociais implicados na conservación do medioambiente.
Desde o inicio da súa actividade esfórzase en ser un referente á hora de buscar unha opinión seria, científica e independente de calquera ideoloxía política, pois o fin é a defensa do ecosistema desde un posicionamento científico-técnico.
ensaios de toxicidade, avaliación de impactos, ...), permiten mellorar a xestión dos recursos, compatibilizando a demanda social sobre a auga e a conservación dos ecosistemas.
A Estación de Hidrobioloxía pretende ser unha ponte na cooperación entre os organismos xestores e os organismos de investigación, onde se acheguen opinións baseadas no adecuado coñecemento dos ecosistemas acuáticos naturais.
Docencia
A potencialidade da EHEC para o desenvolvemento da docencia é case ilimitada, abrangue a formación práctica de estudantes universitarios, o desenvolvemento de cursos e másteres en contacto directo co medio acuático; a educación medioambiental en niveis non universitarios (Ensino secundario, Formación Profesional, etc.) e cursos de capacitación para profesionais relacionados coas augas doces (titulados medios, gardería ambiental, gardas xurados, etc.).
Divulgación
A función de divulgación e extensión universitaria busca
proxectar cara á sociedade o avance científico como vía para
requirir dos cidadáns a súa cooperación na conservación
do medio acuático a través de diversas actividades como
visitas, exposicións temáticas, conferencias divulgativas,
organización de cursos e seminarios de formación de
monitores ambientais, organización de cursos de verán,
sexan eles os que aproben e discutan as actividades a realizar e o balance anual.
Características do persoal e principais funcións
O Director da EHEC debe ser un membro do persoal docente e investigador da USC, con coñecementos e formación en Hidrobioloxía, en activo e con dedicación a tempo completo; é nomeado polo Reitor, oída a Xunta de Goberno, por períodos de catro anos. Representa á Estación de Hidrobioloxía “Encoro do Con” no ámbito das súas competencias; dirixe a Estación científica, técnica e administrativamente; elabora e planifica o programa anual de actividades, de acordo coas directrices aprobadas pola Xunta de Goberno; coordina, xestiona e controla as actividades desenvolvidas pola Estación; informa das necesidades de persoal, instalacións e equipamento; elabora as Memorias anuais de Actividades e Económica e o proxecto de orzamento da Estación; ademais elabora o Regulamento de Uso da Estación e vela polo seu cumprimento. Durante a súa ausencia, delega a representación e aquelas funcións que considere necesarias no Subdirector ou no Xefe da Estación.
O Subdirector, nomeado polo Reitor a proposta do Director, debe cumprir os mesmos requisitos que o Director; auxiliar ao Director nas súas funcións e o substituílo na súa ausencia.
O Coordinador ou Xefe da Estación debe ser titulado superior en Bioloxía e ter coñecementos e formación en
ESTRUCTURA E ORGANIZACIÓNO persoal fixo na Estación o forman o Director e Subdirector, o Coordinador ou Xefe de Estación e o Encargado de laboratorio, calidade e servizo a investigadores; ademais intégranse tamén o persoal científico, profesores ou investigadores que desenvolvan o seu labor nas instalacións da EHEC, así como o persoal investigador contratado con cargo a proxectos ou persoal en periodo de formación investigadora no centro.
Así, desde o ano 2009 formaron parte do persoal da EHEC once investigadores que contaron cun contrato por obra, outros once que dispuxeron dunha bolsa de cooperación en contratos e convenios (BC), sete bolseiros de iniciación á investigación (BII), e dous investigadores contratados como persoal investigador en formación. Ademais entre 2012 e 2014 o Encargado de laboratorio, calidade e servizo a investigadores percibiu un contrato cargo da Contratación de Técnicos de Apoio (modalidade infraestruturas do Ministerio de Ciencia e Innovación), e no 2015 contouse con dous bolseiros a cargo da Bolsa do plan de prácticas laborais da Deputación de Pontevedra.
O control organizativo e a actividade económica da EHEC se realiza mediante as memorias económicas anuais e a planificación anual, que se presentan diante da Xunta de Goberno da Estación, composta polo Reitor da Universidade de Santiago de Compostela, un representante do Concello de Vilagarcía de Arousa e representantes das áreas de Zooloxía, Botánica e Ecoloxía da Universidade de Santiago, para que
Director Director
Subdirector Subdirector
Xefe de Estación Xefe de Estación
Coordinador do grupo de apoio da USC Coordinador do grupo de
apoio da USC Grupo de apoio
da USC Grupo de apoio
da USC
Responsable de relacións cos grupos de
interese Responsable
de relacións cos grupos de
interese
Encargado de mantemento Encargado de
mantemento Encargado
de limpeza Encargado de limpeza Responsable
de actividades de campo Responsable de actividades
de campo Encargado de
laboratorio, calidade e servizo
a investigadores Encargado de
laboratorio, calidade e servizo
a investigadores
Hidrobioloxía. Auxilia ao Director e ao Subdirector nas súas funcións, e os substitúe na súa ausencia;
asume as funcións de xestión, coordinación e control das actividades docentes e investigadoras levadas a cabo na EHEC por delegación do Director; custodia o equipamento científico, bibliográfico e material, a documentación e as coleccións de estudio e de referencia depositadas na EHEC; supervisa o labor do persoal de administración e servizos; e redacta as actas das sesións da Xunta de Goberno.
O Encargado do laboratorio, calidade e servizo a investigadores debe ser licenciado en Bioloxía e ter capacidade técnica e de organización da actividade científica. Debe inventariar e pedir o material de laboratorio; almacena as mostras fixadas e perfectamente etiquetadas; xestiona e controla as mostras e o material de ensaio do laboratorio; realiza análises fisicoquímicas e microbiolóxicas de mostras de auga, análises granulométricas e de materia orgánica do sedimento;
pon en marcha e desenvolve novos ensaios para a análise de mostras de auga; realiza o mantemento e calibración dos equipos de medida; proporciona información e servizo aos investigadores; informa das necesidades das instalacións e equipamento; e supervisa o mantemento do laboratorio húmido.
O persoal investigador está formado por alumnos de terceiro ciclo con experiencia investigadora, con bolsa ou contratados especificamente para as actividades de investigación ou docencia desenvolvidas na EHEC, no marco de proxectos, convenios e contratos de investigación.
De entre eles se selecciona un Responsable de relacións cos clientes e grupos de interese, que debe ser un
licenciado en Bioloxía, que será o encargado de coordinar as visitas e actividades divulgativas, xestionar a comunicación externa a través da vinculación con outras institucións, promocionar a Estación e realizar enquisas aos clientes e grupos de interese.
O responsable das actividades de campo debe ser licenciado en Bioloxía, con experiencia en mostraxes e identificación da fauna e flora acuáticas. Debe supervisar as mostraxes, comprobando o correcto desenvolvemento dos protocolos, supervisar o mantemento dos aparellos de mostraxe, organizar o almacén de pertrechos, supervisar os traballos de separación de mostras no laboratorio, e supervisar e asesorar aos alumnos en prácticas de empresa.
O Coordinador del grupo de apoio é un licenciado en
Equipamento Aloxamento
O centro conta con todo o necesario para permitir aos investigadores visitantes vivir na EHEC mentres fan o seu traballo, eliminando deste xeito os trastornos que durante as súas estadías -máis ou menos longas- causa a busca de vivenda. A zona de aloxamento conta con prazas para 14 investigadores distribuídas en catro habitacións, unha sala común (con TV, sistema vídeo-dvd, etc.), e unha cociña completa, con despensa e electrodomésticos. Ademais existe unha lavandería con lavadora e secadora.
Bioloxía, con experiencia na toma de mostras; debe planificar as mostraxes xunto co responsable das actividades de campo, supervisar e asesorar ao grupo de apoio e redactar informes.
Os membros do Grupo de apoio poderán ser licenciados en Bioloxía, Ciencias Ambientais, Veterinaria, Farmacia, Químicas, etc., ou Enxeñeiros de Montes, Ambientais ou Químicos, así como estudantes de 1º e 2º ciclos ou de practicas en empresa dalgunha destas titulacions, e con capacidade de traballo en equipo. Dan apoio nas mostraxes de campo, acondicionan o material de mostraxe, separan mostras no laboratorio e colaboran na elaboración das bases de datos.
Infraestruturas de investigación
O edificio foise dotando ao longo do tempo cos materiais necesarios para desenvolver proxectos no ámbito público (convocatorias competitivas da administración europea, autonómica e local) e privado.
Consta de tres plantas e baixo-cuberta. A planta baixa
alberga o laboratorio de análise e o laboratorio “húmido”,
provisto de acuarios e dous ríos artificiais. Nesta planta se
dispoñen tamén os sistemas de bombeo, filtro e regulación
de temperatura dos acuarios, almacéns para todo tipo de
materiais de mostraxe (redes, vestiario, instrumentación...)
e conxeladores, e mais un taller para a elaboración propia
de equipos de investigación. No primeiro andar está o
laboratorio de microscopía e a parte administrativa, cos
despachos, aula-seminario e sala de informática; no segundo
andar encóntrase a zona de residencia, con habitacións,
baños e sala de lecer-comedor-cociña, para acoller aos
investigadores e alumnos, e no andar situado na baixo-
cuberta localízanse a biblioteca e sala de reunións.
Desprazamento e transporte
A EHEC dispón dun vehículo todoterreo cun remolque pechado e outro para embarcacións. Cóntase con catro kaiaks, dúas embarcacións pneumáticas e unha embarcación de fibra de vidro, cos seus accesorios de seguridade (chalecos salvavidas, cascos...), tres motores de gasolina e un motor eléctrico.
Material de mostraxe
Para o desenvolvemento de tódalas mostraxes disponse de vadeadores e botas altas de varias tallas. Para realizar mostraxes de peixes posúense dous aparatos de pesca eléctrica de levar ás costas e un aparato de ribeira con capacidade de utilización simultánea de tres pértegas, ademais de redes de varias clases e tamaños (trasmallos, butróns, de cerco...). Isto compleméntase cos equipos de autoprotección, trueiros, caixas estancas e equipos de aireación para manter aos peixes estabulados, balanzas, ictiómetros, etc.
Para a mostraxe de macroinvertebrados cóntase con redes de bentos tipo Surber (varios tamaños), cilindro de Neil, kicknets, mangas entomolóxicas, corer, e trampas de luz UV.
Para realizar mostraxes de plancto disponse de dúas botellas Van Dorn e dúas redes de plancto.
Para caracterizar o hábitat fluvial disponse dun profundímetro ecosonda, cintas métricas, telémetro, correntímetros, visores subacuáticos, bastidor cuadriculado, gravelómetro, dragas de diferentes tipoloxías, densímetro de espello, etc. así coma sondas multiparamétricas (pH, Tª, condutividade, TDS, osíxeno disolvido) e dun GPS Trimble.
Como material de apoio, a EHEC dispón dunha carpa de traballo inchable, dous xeradores portátiles de corrente e neveiras isotermas e eléctricas. Cóntase tamén con cámaras de vídeo e fotográficas dixitais e subacuáticas.
Material de marcado
Na EHEC tamén se dispón do material necesario para a
marcaxe e seguimento de peixes con marcas PIT Tag, FLOY
circuíto pechado refrixerado ou mediante un sistema aberto de circulación. Ademais disponse dun refrixerador industrial de auga e catro refrixeradores portátiles para acuarios.
Información e tratamento de datos
O centro dispón dunha aula de informática totalmente equipada con impresoras, escáner e ordenadores con software actualizado para a edición de textos e imaxes, tratamento estatístico, información xeográfica, etc. e conexión á internet.
Ademais a EHEC conta cunha nutrida biblioteca científica sobre diferentes aspectos da bioloxía e ecoloxía dos medios acuáticos continentais.
e con elastómero fluorescente, así coma de transmisores (Implant transmitter e External transmitter), receptores e antenas para o seu seguimento mediante radiotelemetría.
Material de laboratorio e análise
A EHEC conta con numeroso material óptico e cun completo equipamento para a análise fisicoquímica e bacteriolóxica.
O laboratorio de microscopía está equipado con material Nikon e conta con estereomicroscopios de tres modelos diferentes e dous microscopios, un deles invertido.
Compleméntanse cun analizador de imaxes con cámara dixital de 12 Mpx de resolución con software de biometría.
Ademais cóntase cun sistema de inclusión en parafina e un microtomo de rotación Leica para análises histolóxicas.
O equipamento para a análise fsicoquímica e bacteriolóxica inclúe balanzas de precisión, unha columna tamizadora en húmido, forno mufla, campás extractoras de gases, termoaxitadores e axitadores mecánicos, dúas centrífugas de sobremesa, sistema de auga ultrapura; espectrofotómetros (de cubetas e de microplacas), un microespectofotómetro Nano- Drop; un fluorímetro Qubit 2.0; varios xogos de pipetas Eppendorf, turbidímetro, pHmetro e conductivímetro de mesa, estufas de desecación e de cultivo, rampa de filtración de auga, termorreactor, autoclave, etc.
Para a conservación de mostras a EHEC dispón de frigoríficos, arcas conxeladoras de gran capacidade, crioconservador de Nitróxeno líquido e un ultraconxelador New Brunswick -85ºC.
O laboratorio húmido conta con 21 acuarios independentes
e dous ríos artificiais que poden ser alimentados mediante un
XESTIÓN DE CALIDADE
No ano 2009 a Estación de Hidrobioloxía “Encoro do Con” da USC (EHEC) obtivo, mediante un proceso de certificación externo pola EFQM (European Foundation for Quality Management), o “Selo de Compromiso cara á Excelencia Europea 200+” polo seu Sistema de Xestión.
O Selo de Excelencia EFQM é un distintivo europeo con recoñecemento internacional que certifica a calidade do traballo desenvolvido por entidades, tanto públicas como privadas, preocupadas por mellorar a súa xestión de forma continuada. No seu día a “Axencia Nacional de Avaliación da Calidade e Acreditación” (ANECA) e o “Club Excelencia en Xestión” (CEG) asinaron un convenio de colaboración no que o modelo EFQM foi adoptado en España para a avaliación da administración pública tanto pola Administración Xeral do Estado como por varias administracións de Comunidades Autónomas.
A cualificación, outorgada en puntos EFQM, debe ser revisada cada dous anos e permite comparar o nivel de excelencia dunha entidade co dos seus principais competidores. No caso da EHEC, foi renovada no 2011, no 2013 e, finalmente, no 2015. A correcta implantación dos plans de acción foi validada por Lloyds Register Quality Assurance (LRQA) de maneira que a EHEC superou todas as fases da certificación e renovou o Selo de Compromiso cara á Excelencia Europea 200+, que é outorgado polo CEG representante en España do “Committed to Excelence”.
Trátase dun recoñecemento claro ao esforzo e á
profesionalidade do equipo da EHEC que conxunta
unha longa experiencia e capacitación en Hidrobioloxía
con prácticas excelentes de xestión, enfocadas á mellora
continua da organización, dos seus recursos e á satisfacción
permanente dos seus grupos de interese.
Implications for water and carbon cycles” (2011) e no Proxecto TWINNING TR 09 IB EN 03 “Capacity building on water quality monitoring” (2012).
• Reunións con investigadores franceses, portugueses e ingleses, para discutir aspectos da bioloxía e ecoloxía de especies de peixes migradores ameazadas, como as alosas (Alosa alosa e Alosa fallax) e lamprea mariña (Petromyzon marinus), e establecer redes de seguimento e observación das súas poboacións (Proxecto GALICTIA) ou coordinar proxectos de estudio conxuntos, como o proxecto MIGRANET – SOE2/P2/E288 (Interreg IV B), do que a EHEC foi xefe de fila.
• Asemblea fundacional de AGAIA - Asociación Galega de Investigadores da Auga (2009).
• Reunións de organización de congresos como o XIV Congreso Ibérico de Entomología (2010) e as XXXII Jornadas de la Asociación española de Entomología (2015).
• Reunións cos investigadores europeos do grupo de traballo “Working Group on Data Poor Diadromous Fish (WGDAM)” do ICES (International Council for the Exploration of the Sea) (2015).
1.- ACTIVIDADE INVESTIGADORA
R
euniónscientÍficasA estación organizou vinte reunións científicas durante este período; as temáticas das mesmas inclúen:
• Seminarios de especialización, como o “Seminario de Especialización Científica en Restauración de Ecosistemas Acuáticos” (2006).
• Seminarios de asesoramento cos participantes no congreso internacional “Managed forest in future landscapes.
0 1 2 3 4 5 6
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Número de reunións científicas organizadas anualmente pola EHEC.
e
stanciasdeinvestigadoResUn capítulo importante nas actividades realizadas no centro ten que ver coa realización de estancias de investigación, tanto por profesores universitarios como por alumnos que desenvolveron parte da investigación das súas teses de doutoramento na EHEC. Catorce investigadores utilizaron as instalacións con estes fins, realizándose finalmente 32 estancias de investigación, pois algúns investigadores repetiron en diferentes anos e outras veces varios investigadores dun mesmo centro realizaron a estancia simultaneamente.
Os investigadores proviñan dos seguintes centros:
• Museo Nacional de Ciencias Naturales (CSIC, Madrid).
2004, 2006
• Real Jardín Botánico de Madrid (CSIC). 2004, 2006
• Estation de Physiologie et Ecologie des Poissons (INRA-ENSA, Rennes, Francia). 2005.
• Escola Superior Agrária de Ponte de Lima. Portugal.
2006
• Universidade de Vigo, Departamento de Ecoloxía e Bioloxía Animal. 2007, 2008, 2009
• UMR INRA (Francia) - Agrocampus Rennes: Ecobiologie et Qualité des Hydrosytèmes Continentaux de Rennes e do URM Ecologie et Santé des Ecosystèmes. 2008, 2009, 2011
• UMR INRA (Francia) - Agrocampus Rennes: Ecobiologie et Qualité des Hydrosytèmes Continentaux de Rennes e do URM Laboratoire d’Ecologie Halieutique. 2008, 2009, 2011
• USC. Escola Superior de Enxeñería (Enxeñería Ambiental). 2008
• UNED. Facultade de Ciencias de Madrid. Dpto. de Física Matemática e Fluídos. 2009, 2010, 2012, 2014
• UMR - Ecobiop INRA - Pôle d’Hydrobiologie de St Pée sur Nivelle. Unité Mixte de Recherche Ecologie
u
sodasinstalaciónspaRapRoxectosdeinvestigaciónOs laboratorios e demais instalacións e medios da EHEC están abertos ao uso por parte de investigadores da USC e doutras universidades e centros de investigación. Durante estes anos foron empregados para o desenvolvemento de 24 proxectos de investigación, a meirande parte da USC, pero tamén da Universidade de Vigo e A Coruña. A gráfica mostra o número de proxectos que se desenvolveron anualmente na EHEC; varios dos proxectos duraron dous ou máis anos.
0 2 4 6 8 10 12 14
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Número de proxectos de investigación desenvolvidos nas instalacións da EHEC.
0 2 4 6 8 10 12
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Número de estancias de investigación realizadas na EHEC.
de Aquitaine (Francia). 2012
• Universidad de Alicante. Centro Iberoamericano de Biodiversidad (CIBIO). 2012, 2015
• Game&Wildlife Conservation Trust (Wareham, UK).
• Universidad de Extremadura. Dpto. de Derecho 2013 Administrativo. 2014
• Universidad de Navarra. Dpto. de Biología Ambiental:
Zoología y Ecología. 2014
• Universidad de San Carlos de Guatemala (Guatemala).
Fac. de Agronomía. 2014
• Centro Guatemalteco de “Investigación de la Caña de Azúcar” – CENGICANA (Guatemala). 2014
• Universidad de Granada. Dpto. de Biología Animal y Ecología. 2015
• Universidad de León. Dpto. de Biodiversidad y Gestión Ambiental. 2015.
a
coRdosconoutRasinstituciónsO desenvolvemento das actividades levou a realizar acordos de colaboración con outras universidades e institucións, entre elas os Museos Científicos Coruñeses (MC
2) do Excmo. Concello de A Coruña (2013, 2014), a Université de Pau et des Pays de l´Adour de Francia (2013), o INRA (Institut National de la Recherche Agronomique, Francia), a Consellería de Medio Ambiente da Xunta de Galicia ou a Deputación de Pontevedra.
Comportementale et Biologie des Populations de Poissons. 2010, 2011
• Instituto de Ciências Biomédicas Abel Salazar (ICBAS) de Porto (Portugal). 2010
• CIIMAR (Interdisciplinary Centre of Marine and Environmental Research) da Universidasde de Porto (Portugal). Aquamuseu do río Minho. 2010
• Universidad Autónoma del Estado de Méjico (Méjico).
2015
v
isitasdeinvestigadoResDe xeito similar ao ocorrido no apartado anterior, un total de 29 investigadores teñen visitado as instalacións durante estes anos con fins científicos. A gráfica mostra de forma conxunta as estancias e as visitas de investigadores.
Excluíndo as numerosas visitas realizadas por diferentes profesores da comunidade universitaria da Universidade de Santiago de Compostela, as aquí citadas proviñan dos seguintes centros:
• University of Manitoba (Winnipeg, Canadá). 2004.
• Museo Nacional de Ciencias Naturales. CSIC. Madrid.
Dpto. Biodiversidad y Biología Evolutiva. 2004. 2010, 2012, 2013, 2015
• Universidad Complutense de Madrid. 2004.
• Instituto de Ciencias Marinas y Limnología de El Salvador. 2005.
• Szent István University. (Gödöllo, Hungría). Dpto. de Piscicultura. 2005.
• UMR INRA (Institut National de la Recherche Agronomique, Francia) - Agrocampus Rennes Ecobiologie et Qualité des Hydrosytèmes Continentaux de Rennes e URM Ecologie et Santé des Ecosystèmes 2005.
• Universidad Politécnica de Madrid. 2006.
• Universidad Autónoma de Madrid. 2006.
• Universidad de Valencia. 2006.
• Universidad Católica de Ávila. 2006.
• Aquamuseu de Vila Nova da Cerveira (CIIMAR.
Portugal). 2006.
• UMR INRA (Francia) - Agrocampus Rennes: Ecobiologie et Qualité des Hydrosytèmes Continentaux de Rennes e URM Laboratoire d’Ecologie Halieutique. 2010.
• UMR Ecobiop. INRA (Francia) - Pôle d’Hydrobiologie de St Pée sur Nivelle. 2011.
• UMR Ecobiop. INRA (Francia) - Unité d’appui à la Recherche de St Pée sur Nivelle. 2011.
• Organismo de xestión da conca do río Adour na rexión
• Seminario técnico hispano-luso sobre armonización de los planes hidrológicos de las cuencas internacionales de los ríos Miño/Minho y Limia/Lima”. Organizado pola Confederación Hidrográfica do Miño-Sil (España) e a Administraçao da Regiao Hidrografica do Norte I.P.
(Portugal). Tui (Pontevedra). 2011.
• Comité Científico do “Seminario Internacional sobre la lamprea”, organizado por Deltanet, NeuroLam, GIEEA e a Universiade de Vigo en Arbo (Pontevedra).
2012.
• Comité Científico do “International conference on Ecology & Conservation of freshwater fish”, organizada polo CIIMAR, Universidade de Porto.
Vilanova de Cerveira (Portugal). 2012.
• Comité Científico do “I Simposio de Agroecología y gobernanza del agua”, organizado pola USC, SOGA, SEAE, CERAI, AGAIA e FNCA. Lugo. 2012.
• Comité asesor da “Estrategia de Conservación de la Almeja de Río” Dirección General de Calidad y Evaluación Ambiental y Medio Natural. Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio Ambiente. 2012.
• Asesores do MAGRAMA para a “Estrategia de Conservación de Margaritifera auricularia en España”.
Zaragoza. 2013.
• Comité Científico do “III Congreso Ibérico de Cianotoxinas” organizado polo Centro de Estudios Avanzados de Blanes (CSIC). 2013.
• Comité Organizador da exposición “Orinoco”, organizada pola Cidade da Cultura. Santiago de Compostela. 2013.
• Comité Científico das “V Jornadas Ibéricas de Ictiología: Conocer para Conservar” organizadas polo Museo Nacional de Historia Natural e da Ciencia (MUHNAC). Lisboa. 2014.
• Comité Científico da “reunión de expertos do Proxecto LIFE + Nature MIGRATOEBRE” organizada en Tortosa (Tarragona). 2014 e 2015.
• Workshop do ICES (International Council for the Exploration of the Sea) sobre lampreas e zamborcas (WKLS). Lisboa. 2014.
• Xornadas de traballo sobre o borrador do Plano Hidrolóxico 2015-2021 da parte española da Demarcación Hidrográfica do Miño - Sil, organizada pola Asociación Galega de Investigadores da Auga (AGAIA). Ourense. 2015.
• Comité Científico do “IV Congreso Ibérico de Cianotoxinas (4CIC)” organizado polo Instituto Nacional de Saúde Doutor Ricardo Jorge. Lisboa. 2015.
p
aRticipaciónencomitésdeexpeRtosO persoal da EHEC ten representado ao centro en 21 comités de expertos e comités científicos sobre cuestións relacionadas coa biodiversidade e a conservación do medio ambiente acuáticos continentais.
• Taller para evaluar y asesorar el establecimiento de las condiciones de referencia de la Directiva Marco de Aguas para los ríos en España. (Ministerio de Medio Ambiente. Madrid). 25/05/2005.
• Xornada de traballo sobre o borrador do Plan Hidrolóxico Galicia-Costa, organizada pola Asociación Galega de Investigadores da Auga (AGAIA). Lugo.
2011.
• Xornada de traballo sobre o borrador do Plan Hidrolóxico Miño – Sil, organizada pola Asociación Galega de Investigadores da Auga (AGAIA). Ourense.
2011.
• Mesas Sectoriais organizadas por Augas de Galicia para a elaboración do Plan Hidrolóxico Galicia Costa. 2011.
• Grupo de trabajo para la elaboración de un plan de gestión de la anguila en el tramo internacional del río Miño. Organizado pola Comisión Permanente Internacional del río Miño. Tui (España) – Caminha (Portugal) – Valença do Minho (Portugal). 2011.
• ICEES meeting of the Study Group on International Post-Evaluation on Eels (SGIEEP). Organizado polo ICEES/CIEM International Council for the Explotation of the Sea. Londres (UK). 24 - 27/05/2011.
Lisboa (Portugal). 5 - 9/09/2011.
p
ublicaciónscientÍficasFroito dos traballos realizados na Estación publicáronse ata a data actual un total de 69 publicacións científicas, o 82 % delas en revistas indexadas no JCR. Ademáis se teñen publicados 15 libros completos, 30 capítulos de libros, e 17 publicacións máis en libros de actas de congresos. Froito da investigación sobre o efecto inhibidor da codia e viruta de eucalipto sobre os blooms de Cianobacterias, patentouse en 2013 un método de biorremediación destes blooms.
De seguido farase unha relación das mesmas por orde cronolóxica.
R
elatoRiosenc
ongResosDesde 2004 a EHEC ten participado en 41 congresos, presentando en total 128 comunicacións. Segundo o seu ámbito 20 deles foron nacionais e 21 internacionais, tendo presentado 65 comunicacións nos primeiros e 63 nos segundos.
Os temas tratados ten sido moi variados: especies exóticas invasoras, especies ameazadas, técnicas en hidrobioloxía, control dos blooms de diferentes especies de Cianobacterias, marcadores metabólicos en peixes, moluscos e macroinvertebrados, efectos dos contaminantes sobre as especies, bioloxía e ecoloxía de peixes e macroinvertebrados, parasitos de peixes, estudios poboacionais, asimetría flutuante, estudios isotópicos, rexeneración apendicular e descricións taxonómicas de macroinvertebrados, estudios hidromorfolóxicos e fisicoquímicos, estado ecolóxico de tramos fluviais, etc.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Número de relatorios presentados pola EHEC en congresos nacionais e internacionais.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Número de publicacións científicas realizadas pola EHEC.
Insects 30(1): 21 - 28
Barca S, Servia MJ, Cobo F & González MA (2008). The effect of human use of sandy beaches on developmental stability of Talitrus saltator (Montagu, 1808) (Crustacea, Amphipoda). A Study on fluctuating asymmetry. Marine Ecology. 29 (Suppl. 1): 91 - 98.
González MA, Vieira-Lanero R & Cobo F (2008). The larva of Micrasema cenerentola Schmid, 1952 (Trichoptera:
Brachycentridae). Ferrantia 55: 143 – 150.
Barca S, Servia MJ & Cobo F (2009). Aspectos sobre la biología de Talitrus saltator (Montagu, 1808) (Amphipoda, Talitridae) en la costa gallega. Nova Acta Científica Compostelana (Bioloxía) NACC. 17: 135 - 148
Sánchez J & Cobo F (2009). Importancia y calidad nutritiva de las presas terrestres en la alimentación del salvelino, Salvelinus fontinalis (Mitchill, 1814). Cuadernos Abulenses 37: 389 - 401.
Sánchez J, Servia MJ, Vieira-Lanero R & Cobo F (2010).
Evaluación del lavado gástrico como herramienta para el análisis de la dieta en trucha común. Limnética 29 (2):
369 - 378.
Rivas-Rodriguez S, Servia MJ, Vieira-Lanero R & Cobo F (2010). Vectores, antigüedad y procedencia de las especies alóctonas de agua dulce naturalizadas en Galicia.
Nova Acta Cientifica Compostelana (Bioloxía) NACC 19: 49 - 67.
Cobo F, Vieira-Lanero R, Rego E & Servia MJ (2010).
Temporal trends in non-indigenous freshwater species records during the 20th century: a case study in the Iberian Peninsula. Biodiversity and Conservation. 19 (12):
3471 - 3487.
Sánchez-Hernández J, Vieira-Lanero R, Servia M J &
Cobo F (2011). First feeding diet of young brown trout fry in a temperate area: disentangling constraints and food selection. Hydrobiología. 663 (1): 3471 - 3487.
Sánchez-Hernández J, Vieira-Lanero R, Servia M J &
Cobo F (2011). Feeding habits of four sympatric fish species in the Iberian Peninsula: keys to understanding coexistence using prey traits. Hydrobiología. 667 (1): 119 - 132.
Servia MJ, Cobo F & González M A (2004). Effects of short-term climatic variations on fluctuating asymmetry levels in Chironomus riparius larvae at a polluted site.
Hydrobiologia. 523: 137 – 147.
Vieira-Lanero R, González MA & Cobo F (2004). The larva of Cyrnus cintranus McLachlan, 1884 (Trichoptera:
Polycentropodidae, Polycentropodinae). Mitt. Mus. Nat.
dk. Berl., Dtsch. entomol. Z. 51(2): 225 - 229
Vieira-Lanero R, González MA & Cobo F (2005). The larva of Drusus bolivari McLachlan, 1880 (Trichoptera:
Limnephilidae, Drusinae). Aquatic Insects. 27(2): 85 – 93.
Soriano O & Cobo F (2006). Lista fasunística de los Quironómidos (Diptera, Chironomidae) de Madrid (España). Graellsia 62: 7 – 20.
Sánchez J, Cobo F & González MA (2007). Biología y la alimentación del salvelino, Salvelinus fontinalis (Mitchill, 1814) en cinco lagunas glaciares de la Sierra de Gredos (Ávila, España). Nova Acta Científica Compostelana (Bioloxía) NACC. 16: 129 – 144.
Vieira-Lanero R, González MA, Ruiz-García A & Cobo
F (2008). The larva and female of Rhyacophila fonticola
Giudicelli & Dakki, 1984 (Trichoptera: Rhyacophilidae),
an interesting Betic-Rifean endemic species. Aquatic
Linnaeus, 1758). Hydrobiologia Online first. doi:10.1007/
s10750-012-1237-3
Sánchez-Hernández J & Cobo F (2012a). Summer differences in behavioural feeding habits and use of feeding habitat among brown trout (Pisces) age classes in a temperate area. Italian Journal of Zoology, 79 (3): 468 - 478.
Sánchez-Hernández J & Cobo F (2012b). Ontogenetic dietary shifts and food selection of endemic Squalius carolitertii (Actinopterygii: Cypriniformes: Cyprinidae) in River Tormes, Central Spain, in summer. Acta Ichthyologica et Piscatoria 42 (2): 101 - 111.
Sánchez-Hernández J, Servia MJ, Vieira-Lanero R &
Cobo F (2012). Aplicación del análisis de los rasgos biológicos (“traits”) de las presas para el estudio del comportamiento alimentario en peces bentófagos: el ejemplo del espinoso (Gasterosteus gymnurus Cuvier 1829).
Limnetica, 31 (1): 59 - 76.
Sánchez-Hernández J, Servia MJ, Vieira-Lanero R, Barca- Bravo S & Cobo F (2012) References data on the growth and population parameters of brown trout in the siliceous rivers of Galicia (NW Spain). Limnetica 31 (2): 273 – 288.
Sánchez J & Cobo F (2011). Summer food resource partitioning between four sympatric fish species in Central Spain (River Tormes). Folia Zoologica. 60 (3): 189 - 202.
Cobo F (2011) Athericidae. Identification Guide of Freshwater Macroinvertebrates of Spain. 126-126. Springer. Javier Oscoz, David Galicia & Rafael Miranda Eds. Dordrecht, Heidelberg, London, New York.
Cobo F (2011) Empididae. Identification Guide of Freshwater Macroinvertebrates of Spain. 129-129. Springer. Javier Oscoz, David Galicia & Rafael Miranda Eds. Dordrecht, Heidelberg, London, New York.
Cobo F (2011) Chaoboridae. Identification Guide of Freshwater Macroinvertebrates of Spain. 136-136. Springer.
Javier Oscoz, David Galicia & Rafael Miranda Eds.
Dordrecht, Heidelberg, London, New York.
Cobo F (2011) Culicidae. Identification Guide of Freshwater Macroinvertebrates of Spain. 137-137. Springer. Javier Oscoz, David Galicia & Rafael Miranda Eds. Dordrecht, Heidelberg, London, New York.
Cobo F (2011) Dixidae. Identification Guide of Freshwater Macroinvertebrates of Spain. 137-137. Springer. Javier Oscoz, David Galicia & Rafael Miranda Eds. Dordrecht, Heidelberg, London, New York.
Cobo F (2011) Limoniidae Identification Guide of Freshwater Macroinvertebrates of Spain. 139-139. Springer. Javier Oscoz, David Galicia & Rafael Miranda Eds. Dordrecht, Heidelberg, London, New York.
Cobo F (2011) Tipulidae Identification Guide of Freshwater Macroinvertebrates of Spain. 140-140. Springer. Javier Oscoz, David Galicia & Rafael Miranda Eds. Dordrecht, Heidelberg, London, New York.
Silva S, Servia MJ, Vieira-Lanero R & Cobo F (2012).
Downstream migration and hematophagous feeding of
newly metamorphosed sea lampreys (Petromyzon marinus
like characteristics in feral populations of brown trout (Salmo trutta). Hydrobiologia. 705: 277 - 286.
Sánchez-Hernández J, Servia MJ, Vieira-Lanero R & Cobo F (2013). Prey trait analysis show differences in summer feeding habitat use between wild YOY Atlantic salmon and brown trout. Italian Journal of Zoology. 80: 449 - 454.
Silva S, Servia MJ, Vieira-Lanero R, Nachón DJ &
Cobo F (2013). Haematophagous feeding of newly metamorphosed European sea lampreys Petromyzon marinus L. 1758 on strictly freshwater species. Journal of Fish Biology. 82: 1739 - 1745.
Nachón DJ, Sánchez-Hernández J, Vieira-Lanero R &
Cobo F (2013). Feeding of twaite shad, Alosa fallax (Lacépède, 1803), during the upstream spawning migration in the River Ulla (NW Spain). Marine and Freshwater Research. 64:233 - 236.
Sánchez-Hernández J & Cobo F (2013). Foraging behaviour of brown trout in wild populations:can population density cause behaviourally-mediatedforaging specializations?. Animal Biology. 63: 425 - 450.
Lestón V, Díaz J, Quirce C & Cobo F (2013) Los Simuliidae (Diptera) de la cuenca del río Serpis (SE, España).
Estudio faunístico. Boletín de la Asociación Española de Entomología. 37 (3-4): 285 - 299.
Sánchez-Hernández J, Servia MJ, Vieira-Lanero R &
Cobo F (2013) Resultados preliminares sobre la dieta de juveniles de salmón en el río Landro (NO España).
Chioglossa 5: 1 - 6.
Sánchez-Hernández J & Cobo F (2013). Ontogenetic dietary shifts in the summer feeding Intensity of brown trout in relation to fish condition. Folia Zoologica 62(2):
110 - 114.
Sánchez-Hernández J, Servia MJ, Vieira-Lanero R &
Cobo F (2012). New record of translocated Phoxinus bigerri Kottelat, 2007 from a river basin in the North- West Atlantic coast of the Iberian Peninsula. BioInvasions Records, 1 (1): 37 - 39.
Sánchez-Hernández J, Servia MJ, Vieira-Lanero R &
Cobo F (2014) Resultados preliminares sobre la dieta de juveniles de salmón en el río Landro (NO España).
Chioglossa 4.
Nachón DJ, Sánchez-Hernández J, Vieira-Lanero R
& Cobo F (2013) Feeding of twaite shad Alosa fallax (Lacépède, 1803) during the upstream spawning migration in the River Ulla (NW Spain). Marine and Freshwater Research 64: 233 – 236.
Silva S, Servia MJ, Vieira-Lanero R, Barca S & Cobo F Disentangling the life cycle of the sea lamprey (Petromyzon marinus Linnaeus, 1758): Duration and growth of the marine life stage. Aquatic biology. doi: 10.3354/ab0048.
Cobo F, Sánchez-Hernández J, Vieira-Lanero R & Servia MJ (2013) Organic pollution induces domestication- like characteristics in feral populations of brown trout (Salmo trutta). Hydrobiologia 705: 119 – 134.
Silva S, Servia MJ, Vieira-Lanero R & Cobo F (2013).
Downstream migration and hematophagous feeding of newly metamorphosed sea lampreys (Petromyzon marinus Linnaeus, 1758). Hydrobiologia. 700: 277 - 286.
Silva S, Servia MJ, Vieira-Lanero R, Barca-Bravo S &
Cobo F (2013) Life cycle of the sea lamprey Petromyzon marinus: duration of and growth in the marine life stage.
Aquatic Biology 18: 59 – 62.
Cobo F, Sánchez-Hernández J, Vieira-Lanero R & Servia
MJ (2013). Organic pollution induces domestication-
lamprey Lampetra fluviatilis: is egg deposition in gravel vital to spawning success? Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems, DOI: 10.1002/aqc.2486.
Couto-Mendoza MT, Vieira- Lanero R & Cobo F (2014). More complexity does not always mean more accuracy: The case of IBMWP and METI in NW Spain
.Ecohydrology, DOI: 10.1002/eco.1528.
Lestón V, Díaz J, Quirce C & Cobo F (2014). Distribución y selección de sustrato de los Simuliidae (Diptera) en el tramo medio del río Serpis (sureste de España). Boletín de la Sociedad Entomológica Aragonesa (S.E.A.), 55: 153 - 158.
Silva S, Vieira-Lanero R, Barca S, Servia MJ, Sánchez- Hernández J & Cobo F (2014). Single pass electrofishing method for assessment and monitoring of larval lamprey populations. Limnetica, 33 (2): 217 - 226.
Bao M, Mota M, Nachón DJ, Antunes C, Cobo F, Garci ME, Pierce GJ & Pascual S (2015). Anisakis infection in allis shad, Alosa alosa (Linnaeus, 1758), and twaite shad, Alosa fallax (Lacépède, 1803), from Western Iberian Peninsula Rivers: zoonotic and ecological implications.
Parasitology Research, 114: 2143 - 2154. DOI 10.1007/
s00436-015-4403-5.
Bao M, Roura A, Mota M, Nachón DJ, Antunes C, Cobo F, MacKenzie K & Pascual S (2015). Macroparasites Silva S, Araújo MJ, Bao M, Mucientes G & Cobo F (2014).
The haematophagous feeding stage of anadromous populations of sea lamprey Petromyzon marinus: low cost selectivity and wide range of habitats. Hydrobiologia, 734:
187-199. DOI 10.1007/s10750-014-1879-4.
Silva S, Vieira-Lanero R, Sánchez-Hernández J, Servia MJ & Cobo F (2014). Accidental introduction of anadromous sea lampreys (Petromyzon marinus Linnaeus, 1758) into a European reservoir. Limnetica, 33 (1): 41 - 46.
Couto-Mendoza MT, Servia MJ & Cobo F (2014).
Regeneration interferes with fluctuating asymmetry analysis in odonate larvae. Limnetica, 33 (1): 107 - 120.
Herrero O, Planelló R, Gómez-Sande P, Aquilino M &
Morcillo G (2014) Evaluación de los efectos tóxicos de ftalatos sobre poblaciones naturales de Chironomus riparius (Diptera): implicaciones en estudios de ecotoxicidad.
Rev. Toxicol. 31: 176 – 186.
Lestón V, Díaz J & Cobo F (2014). Contribución al conocimiento faunístico de los Simuliidae (Insecta, Diptera) de Galicia (NO España). Boletín. Asociación española Entomología (AeE), 38 (1-2): 57 - 172.
Cobo F, Sánchez-Hernández J, Vieira R & Servia MJ (2014). Seasonal downstream movements of the European eel in a Southwestern Europe river (river Ulla, NW Spain). Nova Acta Científica Compostelana (Bioloxía), 21: 77 - 84.
Sánchez-Hernández J (2014). Age-related differences in prey-handling efficiency and feeding habitat utilization of Squalius carolitertti (Cyprinidae) according to prey trait analysis. Biología, Section Zoology 69/5: 696-704. DOI:
10.2478/s11756-014-0347-y.
Silva S, Gooderham A, Forty M, Morland B & Lucas MC
(2014). Egg drift and hatching success in European river
Herrero, O., Planelló, R., Gómez-Sande, P., Aquilino, M. & Morcillo, G. 2014. Evaluación de los efectos tóxicos de ftalatos sobre poblaciones naturales de Chironomus riparius (Diptera): implicaciones en estudios de ecotoxicidad. Revista de Toxicología. 31 (2): 176-186 Lago L, Barca S, Vieira-Lanero R & Cobo F (2015).
Características ambientales, composición del fitoplancton y variación temporal de microcistina-LR disuelta en el embalse de As Forcadas (Galicia, NW España). Limnetica, 34 (1): 187 - 204
Martin J, Rougemont Q, Drouineau H, Launey S, Jatteau P, Bareille G, Bérail S, Pécheyran C, Feunteun E, Roques S, Clavé D, Nachón DJ, Antunes C, Mota M, Réveillac E & Daverat F (2015). Dispersal capacities of anadromous Allis shad population inferred from a coupled genetic and otolith approach. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 72: 1 -13. DOI: 10.1139/
cjfas-2014-0510.
Nachón, D. J., Mota, M., Antunes, C., Servia, M. J. &
Cobo, F. 2015. Marine and continental distribution and dynamic of the early spawning migration of twaite shad (Alosa fallax (Lacépède, 1803)) and allis shad (Alosa alosa (Linnaeus, 1758)) in the north-west of the Iberian Peninsula. Marine & Freshwater research. http://dx.doi.
org/10.1071/MF14243
Planelló R, Herrero Ó, Gómez-Sande P, Ozáez I, Cobo F & Servia MJ (2015). Ecdysone-Related Biomarkers of Toxicity in the Model Organism Chironomus riparius: Stage and Sex-Dependent Variations in Gene Expression Profiles. PLoS ONE 10(10): e0140239. doi:10.1371/
journal.
Planelló, R., Servia, M.J. Gómez-Sande, P. Herrero, O., Cobo, F. & Morcillo, G. 2015. Transcriptional responses, metabolic activity and mouthpart deformities in natural populations of Chironomus riparius larvae exposed to environmental pollutants. Environ Toxicol. 30(4): 383- 395. doi: 10.1002/tox.21893
of allis shad (Alosa alosa) and twaite shad (Alosa fallax) of the Western Iberian Peninsula Rivers: ecological, phylogenetic and zoonotic insights. Parasitology Research,114:3721–3739. DOI: 10.1007/s00436-015- 4601-1.
Cobo F (2015). Métodos de control de las floraciones de Cianobacterias en aguas continentales. Limnetica, 34 (1):
247 - 268.
Couto-Mendoza MT, Vieira-Lanero R & Cobo F (2015).
Reply to Pardo et al. 2015 on “Reply to comment on Couto-Mendoza et al. 2014. More complexity does not always mean more accuracy: the case of IBMWP and METI in NW Spain”. Ecohydrology, DOI: 10.1002/
eco.1713.
Couto-Mendoza, M. T., Vieira-Lanero, R. & Cobo, F.
2015. Reply to Pardo et al. 2015 on “Reply to comment on Couto-Mendoza et al. 2014. More complexity does not always mean more accuracy: the case of IBMWP and METI in NW Spain”. Ecohydrology, DOI: 10.1002/
eco.1713.
and data comparisons with other European regions.
Marine & Freshwater research (aceptado).
Silva S, Vieira-Lanero R, Barca S & Cobo F (2015) Condition assessment and trend of larval sea lamprey populations (Petromyzon marinus Linnaeus, 1758) in NW Spain and European overview. Marine & Freshwater research (aceptado).
libroscoMpletos
González MA & Cobo F (2006). Los macroinvertebrados de las aguas dulces de Galicia. Hércules de Ediciones SA. A Coruña. ISBN: 84-96314-40-5.
Cobo F (Coord.) 2010. Estado de conservación das poboacións de lamprea mariña en ríos de Galicia. Xunta de Galicia.
Santiago de C. ISBN: 978-84-693-6307-2.
Sánchez-Hernández J & Amundsen PA (2015). Trophic ecology of brown trout (Salmo trutta L.) in subarctic lakes. Ecol. Freshw Fish, 24: 148 – 161.
Sánchez-Hernández J, Cobo F & Amundsen P-A (2015).
Food Web Topology in High Mountain Lakes. PLoS ONE 10(11): e0143016. DOI:10.1371/journal.
Sánchez-Hernández J & Cobo F (2015). Adaptive flexibility in the feeding behaviour of brown trout:
optimal prey size. Zoological Studies, 54: 26. DOI 10.1186/
s40555-015-0107-x.
Sánchez-Hernández J, Cobo F & Amundsen PA (2015). A simple approach for assigning the conservation status of freshwater fish based on their natural variability – a case study from the Iberian Ecoregion. Fisheries Management and Ecology, DOI: 10.1111/fme.12103.
Serra SRQ, Cobo F, Graça MAS, Dolédec S & Feio MJ (2015). Synthesising the trait information of European Chironomidae (Insecta: Diptera): Towards a new database. Ecological Indicators. DOI: 10.1016/j.
ecolind.2015.09.028.
Silva, S., Gooderham, A., Forty, M., Morland, B. & Lucas, M.C. (2015). Egg drift and hatching success in European river lamprey Lampetra fluviatilis: is egg deposition in gravel vital to spawning success?. Aquatic Conservation:
Marine And Freshwater Ecosystems. Aquatic Conserv:
Mar. Freshw. Ecosyst. 25 (4): 534-543. DOI: 10.1002/
aqc.2486
Silva S, Vieira-Lanero R, Barca S & Cobo F (2015).
Densities and biomass of larval Sea Lamprey populations
(Petromyzon marinus Linnaeus, 1758) in North West Spain
Cobo F & González MA (2006). Capítulo 11.
Biomonitorización por cambio de comunidades. In:
Ecología (Proyecto Galicia). Vol XLVIII Ciencia y Tecnología Ambientales II. Hércules de Ediciones SA. A Coruña.
ISBN: 84-96314-37-5. pp: 376 – 392.
Cobo F & Servia MJ (2006). Capítulo 13. Biomonitorización por cambios morfológicos. In: Ecología (Proyecto Galicia).
Vol XLVIII Ciencia y Tecnología Ambientales II. Hércules de Ediciones SA. A Coruña. ISBN: 84-96314-37-5. pp:
416 – 429.
Cobo F & Caballero P (2006). Capitulo 15. O estado dos ríos e humidais galegos e a pesca deportiva. In: Ecología (Proyecto Galicia). Vol XLIV Ciencia y Tecnología Ambientales II. Hércules de Ediciones SA. A Coruña. ISBN: 978-84- 96314-47-4. pp: 470 – 495.
González MA & Cobo F (2006). Miriápodos.
Generalidades. In: Zoología (Proyecto Andalucía). Vol:
XVII. Publicaciones Comunitarias. Sevilla. ISBN: 84- 933178-9-6. pp: 16 – 34.
González MA & Cobo F (2006). Apterigotas.
Generalidades. In: Zoología (Proyecto Andalucía). Vol:
XVII. Publicaciones Comunitarias. Sevilla. ISBN: 84- 933178-9-6. pp: 114 – 122.
Alba-Tercedor J, Ferreras-Romero M, Cobo F &
González MA (2006). Paleópteros, Generalidades y Fauna Andaluza. In: Zoología (Proyecto Andalucía). Vol:
XVII. Publicaciones Comunitarias. Sevilla. ISBN: 84- 933178-9-6. pp: 136 – 171.
Cobo F (Coord.) (2010). Las poblaciones de Salmónidos del río Mandeo. Excma. Deputación Provincial de A Coruña. A Coruña. ISBN: 978- 84-9812-138-4.
Cobo F et al (2012). Informe general del estado de conservación y amenazas de las especies de peces migradores. Ríos Ulla y Umia de Galicia (España), río Nivelle de Aquitaine (Francia) y tramo internacional del río Miño (Portugal-Norte). CEER. Santiago de C. D. L.: C-2543-2012.
Cobo F et al. (2012). Documento Marco de Gestión y Conservación de las especies de peces migradores del espacio SUDOE. Galicia.
Vieira-Lanero R, Lago L, Gómez-Sande P, Barca S, Servia MJ, Couto-Mendoza MT, Nachón DJ, Morquecho C, Silva S, & Cobo MC, Otero JC, Fernández A, González R & Cobo F (2015). La biodiversidad en el lago de la mina de Meirama y su entorno. GasNatural Fenosa. Madrid. ISBN:
978-84-606-8367-4.
capítulosdelibro
