MEMORIA DE ACTIVIDADES

ESTACIÓN DE HIDROBIOLOXÍA

“ENCORO DO CON”

MEMORIA DE ACTIVIDADES

Decembro 2014 - decembro 2015

Vilagarcía de Arousa, 18 de xaneiro de 2016

- 1 -

INVESTIGACIÓN

REUNIÓNS CIENTÍFICAS

P

POCTEP “MIGRAMIÑO”

A Estación de Hidrobioloxía "Encoro do Con" (EHEC) forma parte do equipo promotor do proxecto

"MIGRAMIÑO", cooperación transfronteriza que contempla a conservación de peixes migradores no tramo internacional do Miño e os seus afluentes. O director da EHEC, o DR.FERNANDO COBO GRADÍN, participou en varias reunións que tiveron lugar en Ourense, Vilanova da Cerveira e Santiago de Compostela durante o ano 2015 en varias datas.

P

H2020 “HYDROFISH”

A Estación de Hidrobioloxía "Encoro do Con" (EHEC) forma parte do equipo promotor do proxecto

"HYDROFISH", do programa europeo de investigación e innovación H2020 que pretende avaliar os impactos sobre as especies de peixes e os hábitats das explotacións hidroeléctricas, así como a avaliación dos dispositivos considerados como menos perxudiciais para a comunidade de peixes co obxectivo final de proporcionar aos xestores a información e as ferramentas necesarias para planificar de forma axeitada a explotación hidroeléctrica. O DR.SERGIO SILVA BAUTISTA, participou nunha reunión en Southamptom o 27 de novembro (9:00 - 18:00 h. Room 2017 Building 25, Highfield Campus, University of Southampton.

Inglaterra), á que tamén asistiron vía Skype o DR. FERNANDO COBO e a DRA.MARÍA J.SERVIA desde a Universidade de Santiago

R

“W

G

D

P

D

F

(WGDAM)”

I

C

E

S

(ICES)

O DR. FERNANDO COBO GRADÍN, o DR. SERGIO SILVA BAUTISTA e D. DAVID J. NACHÓN GARCÍA

forman parte do grupo de traballo Working Group on Data Poor Diadromous Fish (WGDAM) do ICESe participaron en dúas reunións vía Skype durante o ano 2015:

− WGDAM sesión en liña. Luns, 9 de novembro 14:00 h - 15:30 h (CET/ Copenhagen, Amsterdam).

− WGDAM sesión en liña. Luns 14 de decembro 13:30 h - 15:00 h (CET/ Copenhagen, Amsterdam).

- 2 -

ORGANIZACIÓN DE CONGRESOS

XXXII J

A

E

A Estación de Hidrobioloxía “Encoro do Con” participou na organización das XXXII Jornadas de la Asociación española de Entomología (AeE). Os membros da EHEC formaron parte do Comité organizador.

USO DAS INSTALACIÓNS PARA PROXECTOS DE INVESTIGACIÓN

Os laboratorios e demais instalacións e medios da EHEC foron empregados durante o ano 2015 para o desenvolvemento de varios proxectos de investigación. Os proxectos foron:

- Proxecto "GALICTIA - Observatorio galego de investigación sobre peixes migradores anfihalinos.

Investigador principal DR.FERNANDO COBO GRADÍN. Varias datas 2015.

- Proxecto "Estudio de los peces migradores do río Umia. Brenntag Química SAU. 2012-AD002".

Investigador principalDR.FERNANDO COBO GRADÍN. Varias datas 2015.

- Proxecto “Evaluación de la biodiversidad del lago de la mina de Meirama y de su entorno” Lignitos de Meirama, S. A. Investigador principalDR.FERNANDO COBO GRADÍN.Varias datas 2015.

ESTANCIAS DE INVESTIGADORES

- D. VICTOR ESCUTIA PARRA. Estudante do Máster en Análisis espacial y geoinformática da Universidad Autónoma del Estado de Méjico (Méjico). Duración: 15 de xaneiro ao 25 de maio de 2015.

ESTADÍAS EN CENTROS EXTRANXEIROS

Ao longo do ano 2015 membros do equipo de investigación da EHEC fixeron estadías no estranxeiro : - DR. SERGIO SILVA BAUTISTA. Bolsa de estudios postdoctorais no estranxeiro en materia de Ciencias da Vida e da Materia concedida pola Fundación Ramón Areces. Estancia no centro "School of Biological and Biomedical Sciences, Durham University (Durham, Inglaterra) no grupo "Ecology, Evolution &

Environment Research Group"supervisada polo Dr. Martyn C. Lucas. Título do proxecto: “Migraciones entre los medios fluvial y marino en peces anguiliformes ¿cómo fortalecemos la endeble conectividad entre hábitats en pos de la conservación de estas especies amenazadas?”. Duración da estancia: 1 de outubro de 2015 a 30 de setembro de 2016.

- 3 -

- DNA. LORENA LAGO MEIJIDE. Bolsa de estudios postdoctorais no estranxeiro financiada pola acción CYANOCOST - COST Action ES1105 dentro do programa "Short-Term Scientific Missions (STSM)".

Estancia no centro "Laboratoire Microorganismes: Génome et Environnement (LMGE)" da Université Blaise Pascal (Clermont Ferrand, Francia) no grupo "Interactions dans les réseaux trophiques aquatiques (RTA)" supervisada pola Dra. Delphine Latour. Título do proxecto: Can the akinets survive to digestion of Daphnia magna Straus, 1920?. Duración da estancia: 2 de novembro a 11 de decembro de 2015.

VISITAS DE INVESTIGADORES

- Os membros da xunta directiva da Asociación española de Entomología (AeE) con motivo das XXXII Jornadas de la AeE.

- Os membros da xunta directiva de AGAIA (Asociación Galega de Investigadores da Auga).

- DR. OSCAR SORIANO HERNANDO. Investigador científico no Museo Nacional de Ciencias Naturales (CSIC).

- DR. MIGUEL ÁLVAREZ COBELAS. Investigador científico no Museo Nacional de Ciencias Naturales (CSIC).

- DR. RAFAEL MIRANDA FERREIRO. Profesor titular y Vicedecano de Profesorado, Investigación y Posgrado da Universidade de Navarra. Tesorero da SIBIC (Sociedade Ibérica de Ictioloxia).

ACORDOS CON OUTRAS INSTITUCIÓNS

- Bolsas de práctica laboral en concellos e servizos da deputación. Acordo de colaboración entre a Deputación de Pontevedra e a Estación de Hidrobioloxía "Encoro do Con" (USC) mediante o que se inclúe, á EHEC, na rede de centros da provincia habilitados para a contratación de dúas persoas en prácticas mediante as citadas bolsas.

PARTICIPACIÓN EN COMITÉS CIENTÍFICOS E DE EXPERTOS

- Participación de todo o persoal da EHEC nas Xornada de traballo sobre o borrador do Plano Hidrolóxico 2015-2021 da parte española da Demarcación Hidrográfica do Miño - Sil, organizada pola Asociación Galega de Investigadores da Auga (AGAIA). Ourense. 26 de febreiro de 2015.

- 4 -

- Reunión de expertos do Proxecto LIFE + Nature MIGRATOEBRE. Participación do Director da EHEC, DR.FERNANDO COBO GRADÍN, como Membro do Comité Científico. Tortosa (Tarragona), 20-21 de abril de 2015.

- IV Congreso Ibérico de Cianotoxinas (4CIC). Participación do Director da EHEC, DR. FERNANDO

COBO GRADÍN, como Membro do Comité Científico deste congreso, organizado polo Instituto Nacional de Saúde Doutor Ricardo Jorge. Lisboa. 8-10 de xuño de 2015.

PONENCIAS EN CONGRESOS

- Advances in the Population Ecology of stream salmonids - IV International Symposium. Girona (España), 25 - 29 de maio. AsistiuD.PABLO CABALLERO JAVIERRE presentando a comunicación oral:

- “Sea trout in North-western Spain”

- Fish Passage - International Conference on river connectivity, best practices and innovations.

Groningen (Holanda), 20 - 25 de xuño. Asistiron o Dr. RUFINO VIEIRA LANERO, e aDRA. MARÍA JOSÉ

SERVIA GARCÍA.

- IV Congreso Ibérico de Cianotoxinas (4CIC). Lisboa (Portugal), 7 - 10 de xullo. Asistiron o DR. FERNANDO COBO GRADÍN, o DR.RUFINO VIEIRA LANERO,DNA.SANDRA BARCA BRAVO eDNA.LORENA

LAGO MEIJIDE, presentando as seguintes comunicacións:

- “Evolución interanual de las floraciones toxigénicas de Planktothrix rubescens en el embalse de Vilasouto (Lugo, NW-España)”

- “Cianobacterias y valores de microcistina-LR sestónica y disuelta en embalses de la cuenca hidrográfica del Miño-Sil (NW-España)”

- XV European Congress of Ichthyology. Porto (Portugal), 7 - 8 de setembro. Asistiron o DR.FERNANDO

COBO GRADÍN, DNA. SANDRA BARCA BRAVO, D. DAVID J. NACHÓN GARCÍA e D. SERGIO SILVA

BAUTISTA,presentando as seguintes comunicacións:

- “Some aspects of the reproductive biology of the twaite shad, Alosa fallax (Lacépède, 1803), in the River Ulla (Northwest of the Iberian Peninsula)”

- “Excrement examination with a test for blood detection as a novel method to study the postmetamorphic feeding in lampreys”

- 5 -

- “Breakdown products of the heme catabolism as senescence index in sea lamprey (Petromyzon marinus Linnaeus, 1758)”

- “Upstream migration, reproduction and fishery of Sea lamprey (Petromyzon marinus Linnaeus, 1758) in the River Ulla (NW Spain)” (Comunicación oral.D.SERGIO SILVA BAUTISTA)

- XXXII Jornadas de la Asociación española de Entomología (AeE). Vilagarcía de Arousa (España), 1 – 3 de outubro. Organizadas pola Estación de Hidrobioloxía “Encoro do Con”; asistiron o DR. FERNANDO

COBO GRADÍN, o DR.RUFINO VIEIRA LANERO,a DRA.MARÍA J.SERVIA GARCÍA,DNA.SANDRA BARCA

BRAVO, DNA. MARÍA TERESA COUTO MENDOZA, D. PABLO GÓMEZ SANDE, D. DAVID J. NACHÓN

GARCÍA,D.CARLOS MORQUECHO COBAS, O DR.SERGIO SILVA BAUTISTA, DNA.LORENA LAGO MEIJIDE e DNA.MARÍA DEL CARMEN COBO LLOVO,presentando as seguintes comunicacións:

- “Efectos de las condiciones ambientales sobre el metabolismo energético de larvas de Chironomus riparius”

- “Fluctuaciones estacionales de varios indicadores metabólicos en larvas de Chironomus riparius y Prodiamesa olivacea”

- “La temperatura como regulador nictemeral de la actividad y abundancia de los Insectos de la entomofauna riparia”

PUBLICACIÓNS CIENTÍFICAS

- SÁNCHEZ-HERNÁNDEZ, J.,COBO,F. &AMUNDSEN, P.A. (2015).A simple approach for assigning the conservation status of freshwater fish based on their natural variability – a case study from the Iberian Ecoregion.Fisheries Management and Ecology,DOI:10.1111/FME.12103.

- SÁNCHEZ-HERNÁNDEZ, J. & COBO, F. (2015). Adaptive flexibility in the feeding behaviour of brown trout: optimal prey size.Zoological Studies,54:26.DOI10.1186/S40555-015-0107-X.

- MARTIN, J.,ROUGEMONT, Q., DROUINEAU, H., LAUNEY, S., JATTEAU, P., BAREILLE, G., BÉRAIL, S., PÉCHEYRAN, C., FEUNTEUN, E., ROQUES, S., CLAVÉ, D., NACHÓN, D. J., ANTUNES, C., MOTA, M., RÉVEILLAC,E.&DAVERAT,F.(2015).Dispersal capacities of anadromous Allis shad population inferred from a coupled genetic and otolith approach.Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 72:1- 13.DOI:10.1139/CJFAS-2014-0510.

- 6 -

-BAO,M.,MOTA,M.,NACHÓN,D.J.,ANTUNES,C.,COBO,F.,GARCI,M.E.,PIERCE,G.J.&PASCUAL,S.

(2015). Anisakis infection in allis shad, Alosa alosa (Linnaeus, 1758), and twaite shad, Alosa fallax (Lacépède, 1803), from Western Iberian Peninsula Rivers: zoonotic and ecological implications.

Parasitology Research, 114: 2143 - 2154. DOI 10.1007/s00436-015-4403-5.

- LAGO,L.,BARCA,S.,VIEIRA-LANERO,R.&COBO,F.(2015).Características ambientales, composición del fitoplancton y variación temporal de microcistina-LR disuelta en el embalse de As Forcadas (Galicia, NW España).Limnetica,34(1):187-204

- COBO, F. (2015). Métodos de control de las floraciones de cianobacterias en aguas Continentales.

Limnetica,34(1):247-268.

-BAO,M.,ROURA,A.,MOTA,M.,NACHÓN,D.J.,ANTUNES,C.,COBO,F.,MACKENZIE,K.&PASCUAL,S.

(2015). Macroparasites of allis shad (Alosa alosa) and twaite shad (Alosa fallax) of the Western Iberian Peninsula Rivers: ecological, phylogenetic and zoonotic insights. Parasitology Research,114:3721–3739.

DOI: 10.1007/s00436-015-4601-1.

- NACHÓN, D. J.,MOTA, M., ANTUNES, C., SERVIA, M. J. & COBO, F. (2015). Marine and continental distribution and dynamic of the early spawning migration of twaite shad (Alosa fallax (Lacépède, 1803)) and allis shad (Alosa alosa (Linnaeus, 1758)) in the north-west of the Iberian Peninsula. Marine &

Freshwater research (en liña)

- SILVA, S., VIEIRA-LANERO, R., BARCA, S. & COBO, F. (2015). Densities and biomass of larval Sea Lamprey populations (Petromyzon marinus Linnaeus, 1758) in North West Spain and data comparisons with other European regions. Marine & Freshwater research (aceptado).

-PLANELLÓ,R.,HERRERO,Ó.,GÓMEZ-SANDE,P.,OZÁEZ,I.,COBO,F.&SERVIA,M.J.(2015). Ecdysone- Related Biomarkers of Toxicity in the Model Organism Chironomus riparius: Stage and Sex-Dependent Variations in Gene Expression Profiles.PLOSONE10(10): E0140239. DOI:10.1371/JOURNAL.

-SÁNCHEZ-HERNÁNDEZ,J.,COBO,F.&AMUNDSEN,P-A.(2015).Food Web Topology in High Mountain Lakes. PLOSONE10(11): E0143016. DOI:10.1371/JOURNAL.

- SERRA,S. R.Q.,COBO, F.,GRAÇA, M.A. S.,DOLÉDEC,S. &FEIO,M.J.(2015).Synthesising the trait information of European Chironomidae (Insecta: Diptera): Towards a new database. Ecological Indicators.

DOI: 10.1016/j.ecolind.2015.09.028.

- 7 -

-COUTO-MENDOZA,M.T.,VIEIRA-LANERO,R.&COBO,F.(2015).Reply to Pardo et al. 2015 on“Reply to comment on Couto-Mendoza et al. 2014. More complexity does not always mean more accuracy: the case of IBMWP and METI in NW Spain”. Ecohydrology,DOI: 10.1002/eco.1713.

Libros completos

- COBO, F., VIEIRA,R., BARCA,S., SÁNCHEZ, J.,SILVA, S., NACHÓN, D., GÓMEZ, P., MORQUECHO,C., LAGO,L.,COUTO,M.T.,SERVIA,M.J.&COBO,M.C. (2015). La trucha en la Pesca a Mosca. La biología de la trucha común. SEKOTIA, S. L. D. L.: M-3450-2015. ISBN: 978-84-942847-4-8.

Capítulos de libros

- ANTUNES, C., COBO, F. & ARAÚJO, M. J. (2015). Iberian inland fisheries. En: JOHN F. CRAIG (ED.), Freshwater Fisheries Ecology.Wiley-Blackwell.

Informes derivados de comités de expertos

-KING J.,BEAULATON L.,COBO F.,LAUNEY S.,MATEUS C.S.,NACHÓN D.J.,QUINTELLA B.R.&SILVA S.

(2015). 2 Lampreys State of the Art. En ICES (ED.),. Report of the Workshop on Lampreys and Shads (WKLS), 27–29 November 2014, Lisbon, Portugal. ICES CM 2014/SSGEF:13. 6 - 39.

- APRAHAMIAN M.,ALEXANDRINO P.,ANTUNES C.,COBO F.,KING J.,LAMBERT P.,MARTIN J.,MOTA M., NACHÓN D.J.&SILVA S. (2015). 3 Shads State of the Art. En ICES (ED.),. Report of the Workshop on Lampreys and Shads (WKLS), 27–29 November 2014, Lisbon, Portugal. ICES CM 2014/SSGEF:13. 40 - 92.

Mateus C.S., Beaulaton L., Bochechas J., Bruxelas S., Cobo F., Franco A., Nachón D.J., Quintella B.R., Rosa C., Rougier T., Silva S., Stratoudakis Y. & Telhado A. (2015). 4 Habitat Recovery and Related Conservation Efforts. En ICES (ED.),. Report of the Workshop on Lampreys and Shads (WKLS), 27–29 November 2014, Lisbon, Portugal. ICES CM 2014/SSGEF:13. 93 - 134.

- 8 -

D.

,

Febreiro 2015.

- 9 -

Participación do equipo da EHEC nas Xornada de traballo sobre o borrador do Plano Hidrolóxico 2015-2021 da parte española da Demarcación Hidrográfica do Miño - Sil, organizada por AGAIA.

Ourense. Febreiro 2015.

- 10 -

Reunión de expertos do Proxecto MIGRATOEBRE. Abril 2015.

- 11 -

Comunicación oral de D. P

C

J

no “International Symposium: Advances in the population ecology of stream salmonids -IV” en Girona. Maio 2015.

Participación no “Fish Passage - International Conference on river connectivity, best practices and innovations”. Asistiron o D

. R

V

L

, e a D

. M

J. S

G

, quen

presentou as propostas de proxectos de cooperación transfronteiriza da EHEC nun workshop.

Xuño 2015.

- 12 -

Participación no “IV Congreso Ibérico de Cianotoxinas”. Xulio 2015..

- 13 -

Colocación das comunicacións en panel presentadas no “XV European Congress of Ichthyology”.

Porto, setembro 2015.

Comunicación oral de D. S

S

B

no “XV European Congress of Ichthyology”.

Porto, setembro 2015.

- 14 -

"Dieta Atlántica", conferencia impartida pola D

. Mª Á

R

(Catedrática do Dpto.

Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía da USC) durante as XXXII Jornadas de la Asociación española de Entomología. Outubro 2015.

"Radioactividad Natural", conferencia impartida pola D

. D

G

C

(Dpto. Física de Partículas da USC) durante as XXXII Jornadas de la Asociación española de Entomología.

Outubro 2015.

- 15 -

Sesión de posters nas XXXII Jornadas de la Asociación española de Entomología organizadas

pola EHEC e onde se presentaron tres comunicacións. Outubro 2015.

- 16 -

Conferencia de clausura das XXXII Jornadas de la Asociación española de Entomología titulada

"Los científicos como insectos sociales" e impartida polo D

. M

Á

C

(Investigador científico no Museo Nacional de Ciencias Naturales (CSIC)). Outubro 2015.

Visita dos membros da xunta directiva da Asociación española de Entomología á EHEC.

Outubro 2015.

- 17 -

- 18 -

- 19 -

- 20 -

- 21 -

- 22 -

- 23 -

- 24 -

- 25 -

- 26 -

- 27 -

- 28 -

- 29 -

- 30 -

- 31 -

- 32 -

- 33 -

- 34 -

- 35 -

DOCENCIA

DOCENCIA EN CURSOS DE POSTGRADO E MASTERS Grao en "Bioloxía" USC

- Prácticas e excursión da asignatura “Zooloxía I”. Grao en “Bioloxía”. Impartidas polo DR. FERNANDO

COBO GRADÍN (USC) en colaboración con membros da EHEC. Setembro a decembro de 2015.

Máster en “Enxeñería Ambiental” USC

- “Calidade Biolóxica das augas”. Máster en “Enxeñería Ambiental”. Impartido polo DR. FERNANDO COBO

GRADÍN e o DR.RUFINO VIEIRA LANERO (USC). Decembro 2015.

Cursos de formación de Confederación Hidrográfica do Miño-Sil

- "Toma de datos e elaboración de diferentes tipos de índices biolóxicos e hidrobiolóxicos e mostraxe de pesca eléctrica". Prácticas impartidas polo DR. FERNANDO COBO GRADÍN, o DR. RUFINO VIEIRA

LANERO,DNA.SANDRA BARCA BRAVO eD.PABLO GÓMEZ SANDE, incluídas na "Semana das Ciencias e da Auga" organizada por Confederación Hidrográfica do Miño-Sil en Ourense. 7 de abril de 2015.

- "Toma de datos e elaboración de diferentes tipos de índices biolóxicos e hidrobiolóxicos e mostraxe de pesca eléctrica" impartidas polo DR.FERNANDO COBO GRADÍN,o DR.RUFINO VIEIRA LANERO,DNA. SANDRA BARCA BRAVO e D. PABLO GÓMEZ SANDE. Actividade organizada por Confederación Hidrográfica do Miño-Sil en Ourense. 15 de xuño de 2015.

- "Determinación de índices de calidade biolóxica, hidromorfolóxica e físico-química (Río Lonia)"

impartidas polo DR.FERNANDO COBO GRADÍN,o DR.RUFINO VIEIRA LANERO,DNA.SANDRA BARCA

Bravo eD.PABLO GÓMEZ SANDE. Actividade organizada por Confederación Hidrográfica do Miño-Sil en Ourense. 21 de outubro de 2015.

DEFENSA DE TRABALLOS DE INVESTIGACIÓN

Durante o ano 2015 leváronse a cabo a defensas dos seguintes traballos de investigación:

- Defensa da Tese de Doutoramento de DNA. LORENA LAGO MEIJIDE, titulada “Tratamientos de inhibición de las cianobacterias en condiciones controladas mediante limnocorrales”. Maio de 2015.

- 36 -

- Lectura do Traballo de fin de Máster de D.ANTÓN BLANCO VILARIÑO,titulado “Evolución temporal da biomasa do macrobentos fluvial dos ríos de Galicia”. Setembro de 2015.

CURSOS DE VERÁN

Participación en Cursos de Verán

- Paisaxes da auga, cultivos da auga, leis da auga. O DR.FERNANDO COBO GRADÍN, formou parte do cadro docente deste Curso de Verán organizado polo Departamento de Enxeñaría Agroforestal da USC.

Iimpartiu a conferencia "A conversión do Planeamento Hidrolóxico nun axeitado instrumento de preservación dos ecosistemas fluviais". Lugo. 10 de xuño 2015.

- O Medio Ambiente en Galicia. Unha visión multidisciplinar (VIII). O DR.FERNANDO COBO GRADÍN, formou parte do cadro docente deste Curso de Verán organizado polos Departamentos de Química Inorgánica e Inorgánica da USC. Impartiu a conferencia "Dez mil ríos: dez mil problemas". Santiago de Compostela. 22 de xuño 2015.

OUTROS CURSOS DE FORMACIÓN UNIVERSITARIA

Durante o ano 2015 tiveron lugar na Estación de Hidrobioloxía “Encoro do Con” os seguintes cursos:

- “Introducción al PAUP, software de análisis filogenético mediante el método de la parsimonia”

Organizado pola EHEC dentro das ”Sesións Científicas da EHEC”. Vilagarcía de Arousa. 10 de marzo de 2015.

- “Introducción al programa de Sistemas de Información Geográfica ArcGIS” Organizado pola EHEC dentro das ”Sesións Científicas da EHEC”. Vilagarcía de Arousa. 11 de marzo de 2015.

- “Métodos de enzimoinmunoensayo para la detección de toxinas de Cianobacterias” Organizado pola EHEC dentro das ”Sesións Científicas da EHEC”. Vilagarcía de Arousa. 7 de setembro de 2015.

Durante o ano 2015 tiveron lugar na EHEC as seguintes charlas:

- “La evolución en las Ciénagas del Lerma, localizadas en la cuenca alta del Río Lerma en el valle de Tolluca (Méjico)”. Charla organizada pola EHEC o Día Mundial dos Humedais e impartida por D.

VICTOR ESCUTIA PARRA, estudante mexicano de estadía na EHEC.

- 37 -

PRÁCTICAS EN EMPRESA DE ALUMNOS DA USC

Durante o ano 2015 realizou prácticas de empresa na Estación de Hidrobioloxía “Encoro do Con”, o estudante da USC D. IVÁN BARREIRO ABALO. Periodo: 1 de setembro ao 31 de setembro de 2015; 112 horas. Estas prácticas consistiron fundamentalmente na colaboración en traballos de campo e laboratorio no ámbito da Hidrobioloxía (análise fisicoquímica de auga e sedimentos, mostraxes de poboacións de peixes e macroinvertebrados, separación e identificación de mostras de macroinvertebrados bentónicos e diatomeas, elaboración de índices bióticos,…).

- 38 -

Defensa da Tese de Doutoramento de D

. L

L

M

. Maio 2015.

- 39 -

Grupo de alumnos da asignatura “Zooloxía I” do Grao en Bioloxía realizando as prácticas na praia de Aguiño. Os monitores desta saída ao campo foron membros do equipo de investigación da

EHEC. Outubro 2015.

- 40 -

Prácticas da asignatura “Calidade Biolóxica das Augas” do Máster en “Enxeñería Ambiental” nas

instalacións da EHEC. Decembro 2015.

- 41 -

EXTENSIÓN UNIVERSITARIA

ORGANIZACIÓN DE CURSOS E ACTIVIDADES EDUCATIVAS E DE DIVULGACIÓN

Asociación Ecoloxista ADEGA o 18 de abril de 2015, cun total de 30 participantes.

- “XXII curso de formación para Coordinadores de grupo do Proxecto Ríos”. Organizado pola Asociación Ecoloxista ADEGA o 26 de setembro de 2015, cun total de 20 participantes.

ACTIVIDADES DE VOLUNTARIADO SOCIAL

- Colaboración no programa de voluntariado da USC: “Asesoramento á comunidade terapéutica Proxecto Home para a cría de Salmónidos en catividade” dende o 1 de xaneiro ata o 31 de decembro de 2015.

ACTIVIDADES DE DIVULGACIÓN

- Consello Asesor da publicación periódica “Trueiro”. A EHEC forma parte do Consello Asesor deste medio, do que foron realizadas tres edicións no ano 2015.

O DR.FERNANDO COBO GRADÍN aportou os artigos:

- “Análisis, efectos negativos y disparate - Reintroducciones, clientelismo y precaución”. Trueiro Ano VIII. Nº 28. Marzo 2015.

- “Nueva Ley de Pesca”. Trueiro. Ano VIII. Nº 29. Maio 2015.

- “Nueva Ley de Pesca (II)”. Trueiro. Ano VIII. Nº 30. Decembro 2015.

O investigador da EHEC D.CARLOS MORQUECHO COBAS aportou o artigo:

- “El papel de los aportes de alimento terrestre en la dieta de la trucha”. Trueiro. Ano VIII. Nº 28.

Marzo 2015.

- Presentación do libro "La trucha en la pesca a mosca. La biología de la trucha común". O Director da EHEC, Dr. Fernando Cobo Gradín, coordinador da obra realizada polo persoal da Estación de

- 42 -

Hidrobioloxía "Encoro do Con", participou na presentación, que tivo lugar no Salón de Ámbito Cultural do Corte Inglés, Santiago de Compostela o 21 de febreiro do 2015.

- Mesa redonda “La Pesca: turismo - aguas sanas - arte y pasión. O Director da Estación, DR. FERNANDO COBO GRADÍN, participou nesta mesa, que tivo lugar "Semana de la pesca 2015" celebrada no Salón de Ámbito Cultural do Corte Inglés de Santiago de Compostela o 21 de febreiro de 2015.

- Actividade didáctica co alumnado do CEIP Agolada no río Arnego. Actividade de educación ambiental sobre ecoloxía fluvial desenvolvida por membros do equipo da EHEC: mostraxe de macrobentos no río, medición de parámetros fisicoquímicos, identificación dos diferentes taxóns e determinación do estado ecolóxico das augas. 13 de marzo de 2015.

- Presentación do libro "La trucha en la pesca a mosca. La biología de la trucha común". O Director da EHEC, DR. FERNANDO COBO GRADÍN, coordinador da obra participou na presentación, que tivo lugar en Hospital de Órbigo, León. 30 de marzo de 2015.

- Presentación do libro "La biodiversidad en el lago de la mina de Meirama y su entorno" polo Director da EHEC, DR. FERNANDO COBO GRADÍN, coordinador da obra realizada polo persoal da EHEC, promovida e editada por Gas Natural Fenosa. A presentación tivo lugar na explotación mineira de LIMEISA, Cerceda o 22 de maio do 2015.

- Presentación do libro "La biodiversidad en el lago de la mina de Meirama y su entorno" polo Director da EHEC, o DR. FERNANDO COBO GRADÍN, coordinador da obra realizada polo persoal da EHEC e promovida e editada pola compañía enerxética Gas Natural Fenosa. A presentación tivo lugar en Madrid o 29 de maio do 2015.

- Presentación do libro "La trucha en la pesca a mosca. La biología de la trucha común". O Xefe de Estación da EHEC, DR.RUFINO VIEIRA LANERO presentou aobra realizada polo persoal da EHEC en León o 10 de xuño de 2015.

- Programa “Boas Tardes” da televisión de Galicia. Entrevista ao Director da Estación, DR.FERNANDO

COBO GRADÍN, sobre o cangrexo americano e a súa incidencia nos nosos ríos. 22 de setembro de 2015.

- Exposición “O río animado”. Cesión desta exposición sobre ecoloxía fluvial á Casa da Cultura de Bertamiráns. Duración da exposición: 24 e 25 de setembro de 2015.

- 43 -

- Proxección gratuíta da película de animación "Minúsculos, el valle de las hormigas perdidas". A EHEC organizou a proxección desta película no Auditorio Municipal de Vilagarcía de Arousa os días 28, 29 e 30 de setembro de 2015dentro das actividades previas ás XXXII Jornadas de la Asociación española de Entomología.

- Publicación de varios Artigos de Opinión na prensa diaria en medios coma: La voz de Galicia e o Correo Gallego.

- 44 -

Programa das “XXI Xornadas de formación de coordinadores do Proxecto Ríos” realizadas na

EHEC. Abril 2015.

- 45 -

Programa das “XXII Xornadas de formación de coordinadores do Proxecto Ríos” realizadas na

EHEC. Setembro 2015.

- 46 -

XXI e XXII Cursos de formación para os integrantes do Proxecto Ríos. Abril e setembro 2015.

- 47 -

O Director da EHEC na presentación do libro "La trucha en la pesca a mosca. La biología de la trucha común" no Salón de Ámbito Cultural do Corte Inglés de Santiago de Compostela. Febreiro

2015.

- 48 -

Participación do D

. F

C

G

, na mesa redonda “La Pesca: turismo - aguas sanas - arte y pasión” que tivo lugar no Salón de Ámbito Cultural do Corte Inglés de Santiago de

Compostela. Febreiro 2015.

Presentación do libro "La trucha en la pesca a mosca. La biología de la trucha común" en Hospital

de Órbigo (León) na que participou o D

. F

C

G

. Marzo 2015.

- 49 -

Actividade didáctica co alumnado do CEIP Agolada no río Arnego. Marzo 2015.

- 50 -

Prácticas impartidas nas actividades organizadas por Confederación Hidrográfica do Miño-Sil no

Río Lonia en Ourense. Varias datas 2015.

- 51 -

Presentación do libro "La biodiversidad en el lago de la mina de Meirama y su entorno" na que participou o Dr. F

C

G

. LIMEISA, Cerceda, maio 2015.

Entrevista ao Director da Estación, D

. F

C

G

, no programa “Boas Tardes” da

televisión de Galicia. Setembro 2015.

- 52 -

Exposición “O río animado” que albergou a Casa da Cultura de Bertamiráns co material cedido

pola EHEC. Outubro 2015.

- 53 -

Cartel da película de animación "Minúsculos, el valle de las hormigas perdidas" proxectada pola EHEC dentro das actividades previas ás XXXII Jornadas de la Asociación española de

Entomología. Setembro 2015.

- 54 -  

Portadas das tres edicións do ano 2015 da publicación periódica “Trueiro” da que a EHEC forma

parte do Consello Asesor.

- 55 -

SERVIZOS A TERCEIROS

SERVIZOS E REDACCIÓN DE INFORMES

- Análises de auga elaborados para particulares. Varias datas 2015.

- Identificación de taxones y determinación de toxina en fase sestónica y disuelta en embalses de la cuenca del Miño-Sil. Confederación Hidrográfica Miño-Sil. Comisaría de Augas. Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio Ambiente. Varias datas 2015.

- Asesoramento á Asociación Ecoloxista ADEGA na elaboración de material impreso e na organización dos cursos de formación dentro das actuacións do programa “Proxecto Ríos”. Varias datas 2015.

- Toma de mostras de auga na Explotación Agrogandeira de Proxecto Home Galicia (Guísamo, Concello de Bergondo - A Coruña) e análisis de potabilidade. 12 de marzo de 2015.

- Estudo da oxidación biolóxica por siderobacterias nos mananciais e ambientes acuáticos lénticos da mina de Penouta (Viana do Bolo, Ourense). Pacific Strategic Minerals Spail, S.L. 27 de marzo de 2015.

- Declaración no Xulgado do penal nº 3 de A Coruña sobre o peritaxe relativo á incidencia medioambiental nos acuíferos adxacentes do vertido sostido de puríns procedentes dunha explotación porcina no lugar de Recebés (Ois, Coirós). 26 de maio de 2015.

- Valoración do elemento biolóxico "fauna ictícola" (sic.), realizada a través do índice EFI, no Rego da Pateleira, tributario do río Tambre (Concello de Ames - A Coruña). 23 de setembro e 11 de novembro de 2015.

E redactou os seguintes informes:

- “Estudio preliminar de las siderobacterias de los manantiales de la Mina da Penouta (Viana do Bolo, Ourense)”. A solicitude de Pacific Strategic Minerals Spain S.L. Marzo 2015.

- 56 -

- “Plan de vigilancia ambiental. Control del medio de las aguas superficiales del proyecto de llenado de la mina de Meirama - Parámetros biológicos e Indicadores morfológicos - 1º Semestre”. A solicitude de LIMEISA (Lignitos de Meirama/Gas Natural Fenosa). Maio de 2015.

- “Plan de vigilancia ambiental. Control del medio de las aguas superficiales del proyecto de llenado de la mina de Meirama - Parámetros biológicos e Indicadores morfológicos - 2º Semestre”. A solicitude de LIMEISA (Lignitos de Meirama/Gas Natural Fenosa). Setembro de 2015.

- “Valoración del elemento biológico "fauna ictícola" (sic.), realizada a través del índice EFI+

desarrollado por el consorcio do EFI+. Arroyo da Pateleira (Ames)”. A solicitude de LABAQUA S.A.

Setembro 2015.

- “Valoración del elemento biológico "fauna ictícola" (sic.), realizada a través del índice EFI+

desarrollado por el consorcio do EFI+. Arroyo da Pateleira (Ames)”. A solicitude de LABAQUA S.A.

Novembro 2015.

- 57 -

Mostraxes na mina de Meirama e no encoro de Cecebre. Varias datas 2015.

- 58 -

Toma de mostras de auga na Explotación Agrogandeira de Proxecto Home Galicia.

Marzo de 2015.

- 59 -

Estudo da oxidación biolóxica por siderobacterias na mina da Penouta (Viana do Bolo, Ourense).

Marzo 2015.

- 60 -

Mostraxes de peixes no rego da Pateleira (Concello de Ames). Varias datas 2015..

- 61 -

ACTIVIDADE DO LABORATORIO

Separáronse e identificáronse ao redor de 136.000 individuos pertencentes a 127 familias de macroinvertebrados.

- Realizáronse 5 análises granulométricas e de materia orgánica.

- Analizáronse 90 mostras de auga, nas que se realizaron arredor de 1200 determinacións de diferentes parámetros fisicoquímicos.

- Fixéronse arredor de 450 análises de biomarcadores (ADN, ARN, proteínas e glicóxeno) en mostras de macroinvertebrados e peixes.

- Estudáronse os carácteres diagnósticos específicos dun total de 195 peixes, determinóuselles a idade por escalimetría, calculáronse os índices de condición, hepático e gonadosomático, e analizáronse os seus contidos estomacais.

- Analizáronse 110 mostras de fitoplancto onde se identificaron 45 xéneros dos filos mais representativos das masas de auga continentais (Cianobacterias, Diatomeas, Clorofitas, Dinoflaxelados e Charofitas).

- 62 -

Separación e identificación do macrobentos no laboratorio. Varias datas 2015.

- 63 -

PROMOCIÓN DA EHEC

VISITAS DE CENTROS DE ENSINO E ASOCIACIÓNS

- Alumnos da Escola de Capataces Forestais de Lourizán Visitaron a EHEC o 10 de novembro; durante a visita desenvolveuse unha práctica de campo no río Con, actividade impartida por membros da EHEC.

Nesta práctica realizaron unha mostraxe de macroinvertebrados (e a súa separación e identificación no laboratorio) e unha mostraxe de poboacións de peixes mediante pesca eléctrica.

REPRESENTACIÓN DA EHEC EN CONFERENCIAS E MESAS REDONDAS

-“La Pesca: turismo - aguas sanas - arte y pasión” Mesa redonda incluída na Semana da pesca 2015 organizada polo Corte Inglés de Santiago de Compostela á que asistiu o Director da EHEC,DR.FERNANDO

COBO GRADÍN .Santiago de Compostela. 21 de febreiro de 2015.

- “Análisis de aguas y otros trabajos desarrollados en la Estación de Hidrobioloxía Encoro do Con”

Conferencia impartida por DNA.SANDRA BARCA BRAVO na Comunidade terapéutica Proxecto Home. As Cernadas, Val do Dubra (A Coruña). 3 de marzo de 2015.

- “Crecimiento y alimentación en la trucha común (Salmo trutta Linaeus, 1758).” Conferencia impartida polo D.SERGIO SILVA BAUTISTA na Comunidade terapéutica Proxecto Home. As Cernadas, Val do Dubra (A Coruña). 5 de marzo de 2015.

- “Ciclo vital y adaptaciones de la trucha común (Salmo trutta Linaeus, 1758)” Conferencia impartida polo DR. FERNANDO COBO GRADÍN na Comunidade terapéutica Proxecto Home. As Cernadas, Val do Dubra (A Coruña), 12 de marzo de 2015.

- “Indicadores para a avaliación do estado das masas de auga”. Conferencia impartida polo DR. FERNANDO COBO GRADÍN na "Semana das Ciencias e da Auga" organizada por Confederación Hidrográfica do Miño- Sil. Ourense, 7 de abril de 2015.

- “A conversión do Planeamento Hidrolóxico nun axeitado instrumento de preservación dos ecosistemas fluviais” Conferencia impartida polo DR. FERNANDO COBO GRADÍN no curso de verán

“Paisaxes da auga, cultivos da auga, leis da auga”. Lugo, 10 de xuño de 2015.

- 64 -

- “Dez mil ríos: dez mil problemas” Conferencia impartida polo DR.FERNANDO COBO GRADÍN no curso de verán“O Medio Ambiente en Galicia. Unha visión multidisciplinar (VIII)”. Santiago de Compostela, 22 de xuño de 2015.

- “A Planificación Hidrolóxica e as redes de control. Clasificación, delimitación e caracterización das masas de auga. Tipoloxías. Exemplos”. Conferencia impartida polo DR. FERNANDO COBO GRADÍN a membros da Confederación Hidrográfica do Miño- Sil. Ourense, 21 de outubro de 2015.

PREMIOS E DISTINCIÓNS

- Renovación do Selo EFQM. O 12 de novembro a EHEC renovou este Selo de Excelencia na Xestión, un sistema de recoñecemento europeo que identifica ás organizacións comprometidas coa excelencia e a calidade nas actividades que desenvolven.

- 65 -

Visita á EHEC e prácticas dos alumnos da Escola de Capataces Forestais de Lourizán.

Novembro 2015.

- 66 -

“Indicadores para a avaliación do estado das masas de auga”. Conferencia do Dr. Fernando Cobo Gradín na "Semana das Ciencias e da Auga". Ourense, abril 2015.

“A Planificación Hidrolóxica e as redes de control. Clasificación, delimitación e caracterízación das masas de auga. Tipoloxías. Exemplos”. Conferencia do Dr. Fernando Cobo Gradín. Ourense,

outubro de 2015.

- 67 -

NOMEAMENTOS E PERSOAL

Persoal

- Renovación dos sucesivos contratos do Xefe da Estación DR.RUFINO VIEIRA LANERO.

- Renovación do contrato de Responsable do Laboratorio e Calidade da Estación de Hidrobioloxía “Encoro do Con” de DNA.SANDRA BARCA BRAVO.

Durante o ano 2015 contratáronse dúas persoas na Estación de Hidrobioloxía “Encoro do Con” a cargo da Bolsa do Plan de Prácticas Laborais da Deputación de Pontevedra:

- IVÁN BARROS COUTO. Do 1 de abril ao 1 de outubro de 2015.

- MARÍA AURORA FERRERO ÁLVAREZ. Do 1 de abril de 2015 ao 31 de marzo de 2016.

- 68 -

- 69 -

INSTITUCIÓNS, EMPRESAS, GRUPOS DE REPRESENTACIÓN, ETC.

INVOLUCRADOS NA ACTIVIDADE DA EHEC EN 2015

- Xunta de Galicia. Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas:

• Augas de Galicia.

• Dirección Xeral de Conservación da Natureza.

- Deputación de Pontevedra.

- Confederación Hidrográfica do Miño-Sil.

- International Council for the Exploration of the Sea (ICES):

• Working Group on Data poor Diadromous Fish (WGDAM).

• Working Group on Lampreys and Shads (WKLS).

- Aquamuseu do río Minho. Vila Nova de Cerveira. Portugal.

- Museo Nacional de Ciencias Naturales (CSIC).

- ECOBIOMAR - Instituto de Investigaciones Marinas Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC).

- Institut nacional de recherche en sciences et technologies pour l´environnement et l´agriculture (IRSTEA):

• Estuarine Ecosystems and diadromus Fish Research Unit.

- Université de Pau et des Pays de l´Adour (Pau, Francia):

• Laboratoire de Chimie Analytique Bio-Inorganique et Environnement (LCABIE).

- Université Blaise Pascal (Clermont Ferrand, Francia):

• Laboratoire Microorganismes : Génome et Environnement (LMGE) - Department of Interactions dans les réseaux trophiques aquatiques (RTA).

- Durham University (Durham, Inglaterra):

• Ecology, Evolution & Environment Research Group - School of Biological and Biomedical Sciences.

- University of Coimbra (Portugal):

• Marine and Environmental Sciences Centre, Department of Life Sciences.

- 70 - - Universidade de Santiago de Compostela:

• Dpto. de Zooloxía e Antropoloxía Física da Facultade de Bioloxía.

- Universidade de A Coruña:

• Dpto. de Bioloxía Animal, Bioloxía Vexetal e Ecoloxía da Facultade de Ciencias.

• ETS de Enxeñeiros de Camiños, Canais e Portos.

- Universidad Nacional de Educación a Distancia (UNED). Madrid:

• Grupo de Biología y Toxicología Ambiental - Universidad de Alicante:

• Centro Iberoamericano de la Biodiversidad (CIBIO) - Instituto Universitario de Investigación.

- Asociación Galega de Investigadores da Auga (AGAIA).

- Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galicia (ADEGA).

- Comunidade terapéutica Proxecto Home.

- RTVG. Radio Galega.

- LIMEISA (Lignitos de Meirama S.A./ Gas Natural Fenosa).

Índice

INVESTIGACIÓN...1

REUNIÓNSCIENTÍFICAS...1

ORGANIZACIÓNDECONGRESOS...2

USODASINSTALACIÓNSPARAPROXECTOSDEINVESTIGACIÓN ...2

ESTANCIASDEINVESTIGADORES...2

ESTADÍASENCENTROSEXTRANXEIROS ...2

VISITASDEINVESTIGADORES ...3

ACORDOSCONOUTRASINSTITUCIÓNS...3

PARTICIPACIÓNENCOMITÉSCIENTÍFICOSEDEEXPERTOS...3

PONENCIASENCONGRESOS...4

PUBLICACIÓNSCIENTÍFICAS...5

DOCENCIA...35

DOCENCIAENCURSOSDEPOSTGRADOEMASTERS...35

DEFENSADETRABALLOSDEINVESTIGACIÓN...35

CURSOSDEVERÁN...36

OUTROSCURSOSDEFORMACIÓNUNIVERSITARIA ...36

PRÁCTICASENEMPRESADEALUMNOSDAUSC ...37

EXTENSIÓN UNIVERSITARIA...41

ORGANIZACIÓNDECURSOSEACTIVIDADESEDUCATIVASEDEDIVULGACIÓN ...41

ACTIVIDADESDEVOLUNTARIADOSOCIAL ...41

ACTIVIDADESDEDIVULGACIÓN ...41

SERVIZOS A TERCEIROS ...55

SERVIZOSEREDACCIÓNDEINFORMES...55

ACTIVIDADE DO LABORATORIO...61

PROMOCIÓN DA EHEC...63

VISITASDECENTROSDEENSINOEASOCIACIÓNS ...63

REPRESENTACIÓNDAEHECENCONFERENCIASEMESASREDONDAS...63

PREMIOSEDISTINCIÓNS ...64

NOMEAMENTOS E PERSOAL...67

INSTITUCIÓNS, EMPRESAS, GRUPOS DE REPRESENTACIÓN, ETC. INVOLUCRADOS NA ACTIVIDADE DA EHEC EN 2015 ...69