• No se han encontrado resultados

Memoria de actividades

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Memoria de actividades"

Copied!
24
0
0

Texto completo

(1)

Memoria de actividades

ANO INTERNACIONAL DA ASTRONOMÍA 2009

OBSERVATORIO ASTRONÓMICO RAMÓN MARÍA ALLER

UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA

(2)

Prólogo

A

 proposta da Unión Astronómica Internacional (IAU), a UNESCO declarou 2009 como Ano  Internacional da Astronomía conmemorando así as primeiras observacións telescópicas realizadas  por Galileo Galilei hai catrocentos anos.

O anteollo dirixido ao ceo permitiu observar os cráteres lunares, o conglomerado estelar da Vía  Láctea, os catro satélites máis brillantes de Xúpiter, as fases de Venus, as manchas solares e a

"rara" forma de Saturno. Todo iso constituíu unha auténtica revolución no coñecemento do universo  e contribuíu drasticamente ao avance imparable da astronomía como ciencia.

Non hai que esquecer, sen embrago, que tamén en 1609 viu a luz a ASTRONOMÍA NOVA de  Johannes Kepler, obra na que deu a coñecer as dúas primeiras leis que rexen o movemento dos  planetas. O pasado ano cumpríronse así mesmo catro décadas da chegada do home á Lúa e nove da  creación da IAU.

Como non podía ser doutra forma, o Observatorio Astronómico Ramón María Aller sumouse a  estas celebracións astronómicas con múltiples actividades que abrangueron non só a faceta 

profesional, coa organización de dous congresos e a lectura dunha Tese, entre outras cousas, senón  tamén o ámbito docente, con xornadas de carácter didáctico e actividades curriculares, e sobre todo,  de divulgación, onde puxemos o noso maior empeño, con múltiples actividades tanto en Santiago de  Compostela como noutras moitas localidades galegas, ampliando, desta forma se cabe, a oferta  habitual do noso Observatorio neste sentido.

No principio do ano trasladaramos á Vicerreitoría de Cultura da nosa Universidade (USC), un  ambicioso programa de actividades que, finalmente, conseguimos levar a cabo na súa totalidade  malia a complicada situación económica actual e, por iso, estamos máis obrigados aínda a mostrar o  noso agradecemento ás distintas institucións que nos apoiaron, empezando pola propia USC e  seguindo coa Xunta de Galicia a través das súas Consellerías de Educación e Ordenación  Universitaria, e Economía e Industria (Dirección Xeral de I+D+i), ademais do Ministerio de  Educación e Innovación, tendo tamén presentes os Concellos de Santiago e Lalín e ata empresas  privadas como Óptica Val.

A nosa gratitude esténdese a todos os que grazas ao seu entusiasmo fixeron posible a nosa  modesta contribución neste ano tan especial e particularmente aos nosos colaboradores habituais.

Foi un ano realmente duro pois ao traballo diario engadimos todo o que pode verse nesta Memoria,  pero consideramos que pagou a pena con fartura. Ver o semblante dun profano observando por vez  primeira a Lúa a través do telescopio ou comprobar como unha aldea enteira se agrupa en torno ás  ensinanzas dun monitor, é algo que motiva moito e fainos ver que as nosas iniciativas non son  baldías.

Remata o Ano Internacional da Astronomía pero a Astronomía como Ciencia e Cultura será  eterna, para satisfacción de todos.

José Ángel Docobo Durántez Director

Observatorio Astronómico Ramón María Aller Universidade de Santiago de Compostela. 

(3)

En portada:

1. Foto do grupo de persoas que participaron nas actividades do OARMA no AIA 2009. De  esquerda a dereita: Alberto Lago, María Brea, Manuel Andrade, Leandra Francisco, Iván 

Fernández, Lidia González, José Ramón González, Vakhtang Tamazian, Pedro Pablo Campo, José  Ángel Docobo, José Manuel Noya, Josefina F. Ling, Andrea Rodríguez, Raquel Martín, Javier Bao  e Laura Arrojo.

2. Logo oficial do AIA 2009.

3. Actividades en Ribadeo, Reloxo de Sol d’O Cargadoiro.

4. Pequenos astrónomos.

5. Telescopio de 0,62 m. do OARMA.

6. Placa en honor a R. M. Aller.

7. Escolares en torno ao refractor.

8. Simulación do bólido do 2 de novembro.

9. Un dos selos de Correos.

10. Logo oficial do AIA 2009 da USC.

(4)

OBSERVATORIO ASTRONÓMICO RAMÓN MARÍA ALLER (OARMA) UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA (USC)

ANO INTERNACIONAL DA ASTRONOMÍA: AIA­IYA 2009 Memoria de actividades.

1) INAUGURACIÓN EN PARÍS DO ANO INTERNACIONAL DA ASTRONOMÍA

Desprazamento (por invitación da Unión Astronómica Internacional) do Profesor José Ángel  Docobo Durántez á sede da UNESCO en París para acudir aos actos de inauguración do Ano  Internacional da Astronomía (IYA2009­AIA 2009), os días 15 e 16 de xaneiro.

Intervención desde París por videoconferencia na rolda de prensa organizada pola Vicerreitoría de  Cultura da USC para presentar as actividades de divulgación de astronomía en 2009.

     

Catherine Cesarsky, Presidenta da IAU, na  Docobo con "Kepler"

conferencia inaugural do IYA en París

 O prof. Docobo na sede da UNESCO en París Participantes na rolda de prensa da Reitoría S. Bará, J. F. Ling, E. Torres (Vicerreitor de  Cultura),  J. A. Docobo (en pantalla), S.         

Mato (director xeral de I+D+i) e J. A. Garzón

(5)

2) INAUGURACIÓN EN MADRID DO ANO INTERNACIONAL DA ASTRONOMÍA Desprazamento dos profesores Docobo e Ling á sede 

do CSIC en Madrid con obxecto de asistir ao acto presidido por S.A.R. o Príncipe Don Felipe.

A presidenta da IAU, Catherine Cesarsky e o    Príncipe Felipe na sede do CSIC antes do comezo do acto.   

3) CONFERENCIA INAUGURAL DO AIA 2009 NA USC

Conferencia a cargo de Manuel Moreno Lupiáñez. Título: "Astronomía e cine, ou por que sempre  hai lúa chea nos filmes"

Campus de Lugo, 04/02/2009 Presentada por José Ángel Docobo.

Organizada pola Vicerreitoría de Cultura da (USC).

4) FORUM ORIENTA 2009

Iniciativa da Consellería de Educación da Xunta de  Galicia en colaboración coas tres universidades 

galegas dirixida ao alumnado de secundaria e celebrada  en Expocoruña.

Conferencias de Pedro Pablo Campo Díaz os días 11 e  13 de febreiro.

Título: Os astros que podemos ver no ceo.

Tarxetas divulgativas elaboradas para o FORUM

(6)

5) RECUPERACIÓN DAS INSTALACIÓNS ASTRONÓMICAS DE LALÍN

A través dun Convenio entre o Concello de Lalín e a USC, o OARMA colaborará na posta en valor  do Observatorio Astronómico de Lalín, lugar emblemático onde pode dicirse que nos comezos do  pasado século se iniciou a investigación astronómica en Galicia. Por parte da USC, é responsable  desta actividade o profesor José Ángel Docobo Durántez.

Retirada da cúpula de Lalín para a súa restauración

6) SEMANA DOS METEORITOS

Conferencias en Santiago e Lugo a cargo de Josep  María Trigo­Rodríguez, coordinador da Rede Española  de Bólidos e Meteoritos (9 ao 13 de marzo).

Título: "A orixe do Sistema Solar á luz dos meteoritos"

Presentadas por José Ángel Docobo (Santiago) e  Manuel Andrade (Lugo).

Obradoiros de identificación de meteoritos a cargo do  mesmo relator.

Póster da actividade

7) SEMINARIO

Impartido polo profesor Docobo no Departamento de Matemática Aplicada da USC.

Data: 24/04/2009 Título: "Algúns resultados de interese en Astrodinámica"

(7)

8) CONFERENCIA

Conferencia: "O GRAN TELESCOPIO DE CANARIAS E O FUTURO DA ASTRONOMÍA", a  cargo do profesor Dr. D. Francisco Sánchez Martínez, director do Instituto de Astrofísica de  Canarias. Aula Aller Ulloa/ Facultade de Matemáticas/ data: 20/04/2009

Presentada por José Ángel Docobo

     Póster da conferencia Francisco Sánchez e José A. Docobo

Esta conferencia incluíuse no programa UNHA UNIVERSIDADE, UN UNIVERSO

9) DEFENSA DE TESE DE DOUTORAMENTO

Acto público de lectura da tese de doutoramento: "APROXIMACIÓN HISTÓRICA AO  DESENVOLVEMENTO DA ASTRONOMÍA EN ESPAÑA".

Autor: Iván Fernández Pérez.

Director: José Ángel Docobo Durántez.

Data: 20/04/2009.

  J. A. Docobo e I. Fernández Tribunal da Tese Portada da Tese

(8)

10) PROGRAMA ESTACIONAL PRIMAVERA ASTRONÓMICA:

• Astronomía para nenas e nenos: días 3 e 10 de maio.

• Visitas guiadas ao Observatorio: 28 e 29 de abril, 5, 6, 8 e 9 de maio.

• Curso de iniciación á Astronomía: do 4 ao 7 de maio.

• Obradoiro de manexo de telescopios: 9 de maio.

• Obradoiro de fotografía astronómica con cámara CCD: do 27 ao 30 de abril.

Validación dun crédito de libre configuración, tras a resolución reitoral que avalou a calidade do  evento. Financiado pola Vicerreitoría de Cultura da USC.

Director do Programa: José Ángel Docobo Durántez Profesores:  María Brea Mato

Pedro Pablo Campo Díaz José Ramón González Romay Alberto Lago Alonso

Josefina Faen­Faen Ling Ling Lidia González Lorenzo

Dentro desta iniciativa, Pedro Pablo Campo desprazouse a varias localidades nas que se nos  solicitou a nosa presenza na organización de xornadas astronómicas:

Desprazamentos ás seguintes localidades:

• 07/05/2009: Colexio Fingoi, Lugo.

• 22/05/2009: Asociación Cultural Liceo de Noia.

• 28/05/2009: CPI Cova Terreña, Baiona.

• 25/06/2009: Fundación Ortegalia, Ortigueira.

Póster da actividade

Visita dun grupo de escolares

(9)

11) ACTIVIDADES EN COLABORACIÓN CON OPTICA VAL

Durante os meses de maio e xuño, a empresa Óptica Val solicitou colaboración para realizar  actividades de astronomía en horario escolar en diversos centros de ensino de Santiago de  Compostela, coa seguinte axenda:

• 14, 15, 18, 19 e 20 de maio de 2009: Colexio Junior's. Alberto Lago Alonso.

• 18, 20, 25 de maio de 2009: Colexio Sta. Apolonia. Pedro Pablo Campo Díaz.

• 11 e 15 de xuño de 2009: Colexio Cluny. Pedro Pablo Campo Díaz.

12) PUBLICACIÓN DE: AS TRINTA CONSTELACIÓNS MÁIS SOBRANCEIRAS DO NOSO  CEO

Publicación da USC co financiamento do Consorcio da Cidade de Santiago de Compostela.

Autores: José Ángel Docobo Durántez e María Brea Mato

13) PRESENTACIÓN DA CONFERENCIA DO PAI CARREIRA

O día 25 de maio, o astrofísico padre Manuel Carreira S. X. impartiu a conferencia "A orixe do  Universo e do home, 400 anos despois de que Galileo observase o ceo por primeira vez cun  telescopio" na Aula Magna do Instituto Teolóxico Compostelán. Foi requirido para a súa  presentación o profesor J. A. Docobo.

14) ASTRONOMÍA NOVA:

Do 29 ao 30 de maio (http://www.usc.es/astro/astronomianova.htm): Xornadas didácticas a cargo de  especialistas, algúns deles vindos desde Zaragoza (A. Elipe), Huelva (J. M. Madiedo) e Santander  (X. Barcóns), e que incluíron charlas con nivel de excelencia, obradoiros e observacións nocturnas  cos magníficos medios de que dispón o OARMA hoxe en día.

Inauguradas polo Secretario Xeral de 

Universidades da Xunta de Galicia, Ilmo. Sr. D. 

José Alberto Díez de Castro.

Tamén se validou un crédito de libre  configuración.

Relatores:

Manuel Andrade Baliño (OARMA, USC) As cores das estrelas

Javier Bao Cebeiro (IES A Cacheda, Boiro) Manexo do Planisferio

Construción de reloxos de Sol Salvador Bará (EU Optica, USC)

Por favor, non iluminen o ceo   Póster da actividade

Xavier Barcons Jáuregui (Instituto de Física de Cantabria) Cuestións relevantes na Astronomía actual

Pedro Pablo Campo Díaz (OARMA, USC) O que podemos observar no ceo Experiencias didácticas en Astronomía Astronomía na rede

José Ángel Docobo Durántez (OARMA, USC)

(10)

Momentos clave no desenvolvemento da Astronomía VÍDEO: RAMÓN MARÍA ALLER, ASTRÓNOMO

Antonio Elipe Sanchez (Grupo Mecánica Espacial, Univ. Zaragoza) Misións espaciais

Iván Fernandez Perez (OARMA, USC)

A gran eclosión da Astronomía no estado español Juan Antonio Garzón (Facultade de Física, USC)

Explorando o Universo con Raios Cósmicos José Ramón Gonzalez Romay (OARMA, USC)

Obradoiro de telescopios  Josefina F. Ling (OARMA, USC)

Astrónomas: a outra metade do Universo  por descubrir 

José María Madiedo (Universidad de Huelva) O Sistema Solar 

Observación nocturna a cargo de:

Pedro Pablo Campo Díaz María Brea Mato

Alberto Lago Alonso

José Ramón Gonzalez Romay 

    Algúns dos conferenciantes e participantes

15) XII XORNADAS DE TRABALLO EN MECÁNICA CELESTE Lalín, 1­3 de xullo de 2009

http://www.usc.es/congresos/12jtmc/index.html

Congreso científico de carácter anual celebrado este ano no marco do AIA­2009.

COMITÉ ORGANIZADOR:

• Manuel Andrade Baliño (Secretario) 

• Pedro Pablo Campo Díaz 

• José Ángel Docobo Durántez (Coordinador) 

COMITÉ CIENTÍFICO:

• José Ángel Docobo Durántez Universidade de Santiago de  Compostela 

• Antonio Elipe Sánchez (Coordinador) Universidad de Zaragoza 

• Mercè Ollé Torner

Universitat Politècnica de Catalunya 

• Ana Isabel Pascual Lería Universidad de La Rioja

• Jesús Peláez Álvarez Os participantes nas xornadas xunto á estatua de 

Universidad Politécnica de Madrid  Ramón María Aller

• Patricia Yanguas Sayas

Universidad Pública de Navarra

(11)

Conferenciantes invitados:

• Josep Maria Trigo­Rodríguez

Institut de Ciències de l'Espai (CSIC­IEEC), Barcelona

''Identificando os corpos proxenitores de meteoritos: a integración das órbitas de NEOs e  JFCs''.

• Daniele Mortari

Department of Aerospace Engineering (Texas A M&University), College Station, Texas

"New advances in the flower constellations".

Número de contribucións orais: 21

Houbo ademais dúas conferencias públicas de divulgación:

"RECORDANDO A D. RAMÓN Mª ALLER NO ANO INTERNACIONAL DA ASTRONOMÍA". 

Por: José Ángel Docobo Durántez.

 "O QUE CONMEMORAMOS NESTE ANO INTERNACIONAL DA ASTRONOMÍA". Por Iván  Fernández Pérez.

Póster das xornadas Fotos da inauguración das xornadas

Actividade financiada polo Ministerio de Educación e Innovación.

As Xornadas, que tiveron lugar no Museo Ramón Mª Aller de Lalín, foron inauguradas polo Excmo. 

Vicerreitor Adxunto de Investigación e Proxección Exterior, Sr. D. Jesús A. Casabiell Pintos,  contándose tamén coa presenza da Concelleira de Cultura de Lalín, Sra. Dna. Nuria Rodríguez  Carral, do coordinador do Comité científico, Prof. Elipe e de José Ángel Docobo polo Comité  Organizador.

(12)

16) ASEMBLEA XERAL DA UNIÓN ASTRONÓMICA INTERNACIONAL

Na XXVII Asemblea Xeral da Unión Astronómica 

Internacional (IAU) celebrada en Rio de Janeiro (Brasil), José  Ángel Docobo foi designado Presidente da Comisión 26  (Estrelas Dobres e Múltiples) para o periodo 2009­12.

O profesor Docobo fora elixido por votación Vicepresidente en  2006 e de acordo coas normas da IAU ao cabo de tres anos  debía acceder á presidencia.

O Dr. Vakhtang Tamazian, membro do OARMA, pasou tamén  a ocupar un cargo directivo como membro do Comité 

Organizador desta Comisión.

Póster da Asemblea

17) ACTIVIDADES ESTIVAIS EN RIBADEO:

Organizáronse unha serie de actividades xunto co Concello de Ribadeo (Lugo) para recuperar as  actividades do Observatorio da Casa da Ría logo das reparacións efectuadas así como poñer en  valor o reloxo de Sol horizontal de O Cargadoiro.

Programa:

• Obradoiro sobre reloxos de Sol, 10 e 11 de agosto.

• Curso de iniciación á Astronomía "O Ceo de Ribadeo", do 24 ao 28 de agosto.

• Sesión pública de observación na Praza de España, 29 de agosto.

Director: José Ángel Docobo Durántez

Profesores: Pedro Pablo Campo Díaz, Javier Bao Cebeiro e José Ramón González Romay.

Inauguración do curso de iniciación na casa da Ría Observación das constelacións con planisferio a cargo (Ribadeo), coa presenza do alcalde Fernando Suárez, de José Ramón González Romay e Pedro Pablo Campo do concelleiro Horacio Cupeiro e de José Ángel Docobo

(13)

18) MES DA ASTRONOMÍA NA BIBLIOTECA PÚBLICA ÁNXEL CASAL

• 4 de setembro: presentación das actividades a cargo da directora da Biblioteca, Dna. Carina  Fernández Faya e polo director do Observatorio Astronómico R. M. Aller, José Ángel Docobo  Durántez.

• 11 de setembro: xornada para nenos de 4­7 anos.

• 18 de setembro: sesión para nenos de 8­14 anos.

• 25 de setembro: charla aberta e xornada pública de observación.

Director da actividade: José Ángel Docobo Durántez

Profesores: Pedro Pablo Campo Díaz, Laura Arrojo Regueira

Laura Arrojo coas nenas e nenos participantes

Tríptico anunciando a actividade

19) PARTICIPACIÓN NAS XORNADAS "A CIENCIA HOXE"

Datas: 10­12 de setembro de 2009

Membros do Observatorio Astronómico Ramón María Aller tiveron unha participación activa nesta  iniciativa da Consellería de Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia, dirixida a  profesores de ensino secundario.

Impartíronse os seguintes obradoiros:

• Montaxe e utilización de telescopios (José Ramón González Romay)

• Astronomía na rede (Iván Fernández Pérez)

• Manexo do Planisferio (Pedro Pablo Campo Díaz)

• Recursos didácticos para o ensino da Astronomía (María Brea Mato)

Houbo tamén no OARMA dúas sesións nocturnas de observación a cargo de Pedro Pablo Campo 

(14)

Díaz, José Ramón González Romay e María Brea Mato.

Finalmente, a conferencia de clausura correu a cargo do profesor José Ángel Docobo, quen falou  sobre: Un percorrido pola historia da Astronomía

Póster da actividade

20) PARTICIPACIÓN EN ASTROGALICIA 2009 Pedro Pablo Campo Díaz participou como relator nestas  Xornadas falando de telescopios en Maceda  (Ourense)  Datas: 18­20 de setembro.

Póster das xornadas

(15)

21) ASOCIACION DE ALTAS CAPACIDADES

A petición desta Sociedade, o Observatorio  organizou durante seis sábados, obradoiros  sobre: O Observatorio e a súa instrumentación,  os obxectos que se poden ver no ceo, 

telescopios, uso do planisferio, reloxos de sol,  determinación da latitude e observación solar,  destinados a mozos de distintas idades.

Datas: 10 e 31 de outubro, 14 e 28 de novembro,  12 e 19 de decembro.

Profesores: María Brea Mato e Pedro Pablo  Campo Díaz.

Responsable da actividade: José Ángel Docobo  Durántez

Inauguración da actividade

22) HOMENAXE A RAMÓN MARÍA ALLER

Os actos centrais do AIA­2009 na USC foron, sen dúbida, os organizados polo profesor Docobo en  torno á figura do fundador do Observatorio, Ramón María Aller Ulloa.

Iniciáronse o día 19 de outubro con tres acontecementos destacados. Ás 11 da mañá quedou  inaugurada na Galería Sargadelos de Santiago  de Compostela unha dobre exposición que se  prolongou ata o 15 de novembro.

A primeira constaba de obxectos persoais, fotos,  documentos e publicacións de D. Ramón,  provenientes tanto do Observatorio da USC,  como das institucións lalinenses: Museo Aller  Ulloa e I.E.S. R. M. Aller.

Sobre conmemorativo con selos e carimbo deseñados por J. A. Docobo

A segunda foi unha mostra filatélica de temática astronómica con achegas de importantes 

coleccionistas da Coruña (David García), Madrid (José Manuel Grandela), Alacante (José Miguel  Esteban) e Palma de Mallorca (Antoni Rigo), para a cal se prepararon sobres e selos 

conmemorativos así como un carimbo especial.

Exposición sobre Ramón María Aller Exposición filatélica

(16)

Ese mesmo día, ás 17 horas, o reitor da USC, profesor Senén Barro Ameneiro, descubriu unha placa  no cemiterio de Donramiro (Lalín) ante a presenza de familiares de D. Ramón, representantes da  sociedade civil lalinense e membros da USC.

Placa en honor a R. M. Aller O Reitor da USC descubrindo a placa

Ás 19 horas tivo lugar na aula Aller Ulloa da  Facultade de Matemáticas o Acto Académico 

presidido polo reitor e no que participaron tamén José  Ángel Docobo Durántez (director do Observatorio),  Victorio Gutiérrez Aller (sobriño de D. Ramón), Mª  Vitoria Otero Espinar (decana da Facultade de  Matemáticas) e José Crespo Iglesias (alcalde de  Lalín). Ao comezo e ao final do mesmo, un cuarteto  do Conservatorio de Musica de Lalín interpretou  Negra Sombra e o Himno Galego, respectivamente.

Mesa do Acto Académico

No mesmo marco da Galería Sargadelos tivo lugar o día 5 de novembro a conferencia de José  Manuel Grandela Durán, enxeñeiro controlador da NASA: "A investigación da Lúa polo home".

Póster da conferencia J. M. Grandela na súa disertación

(17)

Xa o día 10 do devandito mes presentouse o facsímil de OS ENSAIOS EN GALEGO, de Ramón  María Aller. Reedición que foi cofinanciada conxuntamente polo Observatorio Astronómico Ramón  María Aller da USC e a Delegación do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) en  Galicia. Neste acto estiveron presentes, Victorino Gutiérrez Aller, en representación da familia do  homenaxeado, Uxío Labarta Fernández, coordinador institucional do CSIC en Galicia, Francisco  Díaz­Fierros Viqueira, académico e José Ángel Docobo Durántez, promotor da iniciativa e  representante da USC.

      Foto do acto de presentación do libro e portada do mesmo

23) CURSO DE INICIACIÓN Á ASTRONOMÍA

Curso de iniciación á Astronomía: "A descuberta do  Universo".

Organizado e impartido por Manuel Andrade Baliño en  Lugo do 26 ao 29 de outubro.

Póster do curso e nota de prensa sobre o mesmo

(18)

24) ACTIVIDADES ASTRONÓMICAS EN ORDES

Coincidindo coa instalación do planetario viaxeiro da CAIXA nesta vila, foi requirido persoal do  OARMA para a realización de actividades complementarias, en particular para os máis novos.

Pedro Pablo Campo desprazouse os días 27, 28 e 29 de outubro para atender a un total de 268  participantes.

25) SEMANA DA CIENCIA 2009:

Responsable da actividade: José Ángel Docobo Durántez

Actividades en colaboración coa Dirección Xeral de I+D+i da Consellería de Economía e Industria  da Xunta de Galicia.

­­ Astronomía para nenas e nenos: domingos 8 e 15 de novembro.

Atendidos por Lídia Gónzalez Lorenzo, Alberto Lago Alonso, José Ramón Gónzalez Romay e  Josefina Ling.

­­ Visitas guiadas ao Observatorio con programas ad hoc segundo as idades e os participantes,  comprendendo presentacións e observacións. Nesta ocasión visitáronnos:

11 de novembro:

16:00 ­ CEIP San Xoan (Becerreá), 32 alumnos.

17:30 ­ CEIP de Arzúa, 67 alumnos.

13 de novembro:

12:00 ­ CEIP Agro do Muiño (Ortoño), 18 alumnos.

13:15 ­ IES Xoán Montes (Lugo), 40 alumnos.

17 de novembro:

10:30 ­ CPI Progreso (Catoira), 60 alumnos.

19 de novembro:

12:00 ­ IES A Lagoa (Ourense), 40 alumnos.

20 de novembro:

10:45 ­ Colexio Peleteiro (Santiago de Compostela), 50 alumnos.

23 de novembro:

11:30 ­ IES Monte (Burela), 50 alumnos.

24 de novembro:

18:30 ­ IES Pontepedriña (Santiago de Compostela), 70 alumnos.

25 de novembro:

10:45 ­ Colexio Peleteiro (Santiago de Compostela), 50 alumnos.

27 de novembro:

18:30 ­ IES Laxeiro (Lalín), 32 alumnos.

30 de novembro:

10:45 ­ IES Fernando Blanco (Cee), 30 alumnos.

Os asistentes foron atendidos por: Pedro Pablo Campo Díaz, María Brea Mato, Alberto Lago  Alonso e José Ramón González Romay.

­­ Astronomía itinerante. Esta actividade realízase fóra do Observatorio, usualmente a petición de  concellos, asociacións, centros ou diversos colectivos. Nesta Semana da Ciencia, Pedro Pablo  Campo desprazouse a: Mazaricos, Santiago, Touro e Láncara.

16 de novembro: CPI a Picota (Mazaricos)

18 de novembro: IES Lamas de Abade (Santiago de Compostela) pola mañá, e Colexio Peleteiro  (Santiago de Compostela) pola tarde.

(19)

26 de novembro: CPI Fonte Díaz (Touro).

30 de novembro: CPI Ramón Piñeiro (Láncara).

Ofertáronse distintos tipos de actividades: charlas divulgativas, obradoiros de telescopios e  proxeccións con planetario virtual.

­­Curso de iniciación á Astronomía. Tivo lugar no  Observatorio do 2 ao 12 de novembro e nel tratáronse  diferentes temas de Astronomía, dende o Sistema Solar  ata as máis recentes hipóteses cosmolóxicas, incluíndo  aqueles temas nos que os participantes tiñan particular  interese.

Foi impartido por Pedro Pablo Campo Díaz e María  Brea Mato (observacións).

­­Obradoiro de manexo de telescopios. (Impartido por  Pedro Pablo Campo Díaz o 14 de novembro) Os  participantes normalmente son persoas que acaban de  mercar un telescopio ou teñen intención de facelo e  queren sacarlle o máximo proveito.

Comprendeu unha presentación sobre aspectos  técnicos, montaxe e práctica así como consellos  importantes para o uso correcto do telescopio.

Póster da actividade

26) XORNADA ESTALMAT­GALICIA

Tendo en conta a celebración do AIA­2009, a organización do programa de Estimulación de 

Talentos Matemáticos (ESTALMAT), solicitou ao OARMA unha xornada a celebrar na provincia de  Lugo, na que se tratase a relación das 

Matemáticas coa Astronomía. A proposta do  Director do OARMA, a actividade tivo lugar en  Ribadeo, na Casa da Ría e no reloxo de Sol.

Día: 14 de novembro

Profesores: José Ángel Docobo e Pedro Pablo  Campo

Actividades: Charla sobre a astronomía e a súa  relación coas matemáticas (Docobo); charla sobre  os obxectos que podemos ver no ceo (Campo); 

Obradoiros sobre planisferio e telescopios  (Campo) e o reloxo de sol de Ribadeo (Docobo).

Obradoiro de telescopios

(20)

27) INTERNATIONAL WORKSHOP ON BINARIES

Os días 10 e 11 de decembro, o OARMA organizou o International Workshop, "Double and 

Multiple Stars: Dynamics, Physics and Instrumentation", (http://www.usc.es/astro/ds/ds.html) cunha  nutrida participación de especialistas de 15 países, fundamentalmente membros da Comisión 26 da  IAU, pero tamén con asistentes de Comisións afíns.

O Comité Científico estivo constituído por: Y. Y. Balega (Rusia), J. A. Docobo (Presidente,  España), B. Mason (USA), D. Pourbaix (Bélgica), C. Scarfe (Canadá) e V. Tamazian (España). En  tanto que o Comité Local formárono: M. Andrade, P. Campo, J. A. Docobo (Presidente), I. 

Fernández, J. F. Ling, e V. Tamazian (Secretario).

Contouse co respaldo do Ministerio de Ciencia e Innovación e da Consellería de Educación e  Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia e foi inaugurado polo. Sr. vicerreitor de Ordenación  Académica e Profesorado, Prof. Dr. D. Juan Manuel Viaño Rey.

Presentación do prof. Docobo Algúns dos participantes no Workshop

Entre os actos sociais cabe destacar o concerto de guitarra, piano e folk que así mesmo fixo de  clausura do ANO INTERNACIONAL DA ASTRONOMÍA.

Póster do Workshop e concerto de clausura

(21)

28) PROGRAMA DE EXTENSIÓN CULTURAL DE ASTRONOMÍA

Dentro do AIA 2009, tiveron tamén lugar as actividades do xa clásico PECAS correspondentes ás  edicións 12 (Curso 2008­09) e 13 (Curso 2009­10). Nas dúas contouse cunha asistencia que cubriu  sobradamente as 400 prazas ofertadas en cada edición, nas que participan non só estudantes de 

todas as carreiras, senón tamén membros do  PAS e profesores.

Nesta iniciativa docente valídase 1 crédito de  libre configuración ao alumnado que ademais de  asistir ás distintas observacións e charlas, pasa  unha proba final.

Director do PECAS: José Ángel Docobo  Durántez

Profesores: Pedro Pablo Campo Díaz, María  Brea Mato, Andrea Rodríguez Lalín e Alberto  Lago Alonso.

Entrega de diplomas da 12ª edición, coa presenza da vicerreitora de Cultura, Elvira Fidalgo

29) ACTIVIDADES RELACIONADAS CO PROGRAMA: ELA É UNHA ASTRÓNOMA Josefina Ling participou nas seguintes actividades, organizadas coa 

colaboración da FECYT:

­­Membro do grupo ELA É UNHA ASTRÓNOMA, proxecto alicerce  do AIA 2009.

­­Coordinadora do calendario ASTRÓNOMAS QUE FIXERON  HISTORIA. Versións dixital e impresa en idiomas castelán, catalán,  galego, inglés e italiano.

­­Comisaría da exposición CON A DE ASTRÓNOMAS xunto con  Eulalia Pérez Sedeño. Existe en dous formatos diferentes: unha  dixital, de descarga gratuíta, en forma de 13 paneis e 7 caderniños  pedagóxicos en arquivos .pdf e outra museística que leva ademais 6  módulos interactivos e reproducións da película "Ágora". Inaugurada  o 14 de decembro na Casa da Ciencia de Sevilla.

Calendario

­­Participación na serie de documentais televisivos MULLERES NAS ESTRELAS. Trátase de 8  capítulos de 20 minutos de duración realizados pola Televisión Educativa da UNED. Foi galardoada  cunha mención de honra na edición de 2009 dos premios de Ciencia en Acción.

­­Participación no estudo sociolóxico: AS MULLERES NA ASTRONOMÍA ESPAÑOLA: 

ANÁLISE DUNHA SITUACIÓN SINGULAR.

(22)

30) ELABORACIÓN DE MATERIAL DIDÁCTICO

En colaboración coa Consellería de Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia,  procedeuse á preparación do seguinte material:

­­Portal de internet Todocosmos. Trátase de ofertar un novidoso espazo web que satisfaga as  necesidades docentes e divulgativas relacionadas coa astronomía a todos os niveis. En principio  ofertarase en galego e castelán coa idea de facelo tamén en inglés nunha segunda fase onde se  incluirán as correspondentes actualizacións.

Autores: José Ángel Docobo e Pedro Pablo Campo.

­­Texto en galego sobre cuestións actuais de Astronomía. En 25  apartados preténdese facer chegar dunha forma concisa a ciencia  astronómica a todos os públicos aínda que a obra preparada é de  utilidade como recurso pedagóxico en diferentes niveis educativos.

Autores: José Ángel Docobo Durántez e Pedro Pablo Campo Díaz.

­­Libro trilingüe sobre as constelacións máis importantes do noso  ceo. Nesta publicación innovadora descríbense en galego, castelán e  inglés, as trinta constelacións máis importantes que podemos ver no  noso ceo xunto con notas acerca da mitoloxía das mesmas. Inclúense  mapas estacionais e un xeral.

Autores: José Ángel Docobo e María Brea.

Portada do libro trilingüe

­­Planisferio celeste. Instrumento cuxo sinxelo uso convérteo en esencial para a práctica  astronómica de todas as idades e públicos.

Autores: José Ángel Docobo e Pedro Pablo Campo.

31) CONFERENCIAS PRONUNCIADAS POR MEMBROS DO OBSERVATORIO  ASTRONÓMICO RAMÓN MARÍA ALLER EN DISTINTAS LOCALIDADES:

­ 12/02/2009: IES Ramón Mª Aller, Lalín. José  Ángel Docobo.

­ 18/02/2009: IES Virxe do Mar, Noia. Pedro  Pablo Campo.

­ 19/02/2009: CEIP López Ferreiro, Santiago de  Compostela. Josefina Ling.

­ 13/03/2009: CEIP Barouta, Ames. Josefina  Ling.

­ 13/03/2009: CEIP Bispo Guerra Campos,  Bertamiráns. Josefina Ling.

­ 02/04/2009: IES Coroso, Santa Uxía de  Ribeira. Pedro Pablo Campo.

       Presentación da conferencia de Docobo no IES         Porta da Auga (Ribadeo) por parte do director do

Instituto, Alfonso Piñeiro

(23)

­ 02/04/2009: Foro Casa de Europa de Investigadoras e Tecnólogas, Santiago de Compostela. 

Josefina Ling.

­ 03/04/2009: CEIP de Boimorto. Josefina Ling.

­ 15/04/2009: CEIP López Ferreiro, Santiago de Compostela. Pedro Pablo Campo.

­ 17/04/2009: IES Porta da Auga, Ribadeo. José Ángel Docobo.

­ 04/05/2009: Facultade de Matemáticas, Santiago de Compostela. Josefina Ling.

­ 14/05/2009: Colexio Maior Arousa. Santiago de Compostela. José Ángel Docobo.

­ 01/07/2009: Museo Aller Ulloa. Lalín. Iván Fernández.

­ 02/07/2009: Museo Aller Ulloa. Lalín. José Ángel Docobo.

­ 18/11/2009: Colexio Peleteiro, Santiago de Compostela. Pedro Pablo Campo.

­ 19/11/2009: Colexio Peleteiro, Santiago de Compostela. José Ángel Docobo.

­ 20/11/2009: Universidade de Oviedo. Josefina Ling

­ 27/11/2009: Colexio Peleteiro, Santiago de Compostela. Josefina Ling.

32) VISITAS GUIADAS AO OBSERVATORIO ASTRONÓMICO RAMÓN MARÍA ALLER:

­ 05/03/2009: Colexio Amor de Dios, Vigo.

­ 11/03/2009: CEIP Felipe de Catro, Noia.

­ 16/03/2009: Ceip Sobrado­Nebra­Porto do Son.

­ 26/03/2009: IES virxe do Mar, Noia.

­ 27/03/2009: CEIP López Ferreiro, Santiago de Compostela.

­ 27/03/2009: IES Camilo José Cela, Padrón.

­ 01/04/2009: CEIP López Ferreiro, Santiago de Compostela.

­ 02/04/2009: Grupo de xadrez da Universidade de Santiago de Compostela.

­ 20/04/2009: CPI O Feal, Narón.

­ 22/04/2009: CEP de Ventín.

­ 23/04/2009: Colexio Cluny, Santiago de  Compostela.

­ 29/04/2009: CEP de Ventín.

­ 30/04/2009: CRA de Teo.

­ 22/05/2009: IES Campos de San Alberto, Noia.

­ 27/05/2009: IES A Cachada, Boiro.

­ 30/05/2009: Persoal do Museo do Pobo Galego.

­ 01/06/2009: IES A Cachada, Boiro.

­ 03/06/2009: CEIP Oca, A Estrada.

­ 18/06/2009: CEIP O Pumar, Urdilde.

­ 19/06/2009: CEIP Manuel Villar Paraná, A 

Estrada. Escolares de visita ao Observatorio

­ 19/06/2009: Asociación ASPAS, Santiago de Compostela.

­ 22/06/2009: CEIP Manuel Villar Paraná, A Estrada.

­ 09/07/2009: Programa ESCIVE, Santiago de Compostela.

­ 21/07/2009: Programa ESCIVE, Santiago de Compostela.

Atendidas por Pedro Pablo Campo e María Brea. Accidentalmente tamén por Alberto Lago e José  Ramón González.

(24)

33) ASESORAMENTO SOBRE A CONSTELACIÓN DE CAPRICORNIO

No barrio compostelán de Conxo inaugurouse un parque no que a asociación de veciños quixo que  unhas estatuas que se ían colocar alí se puxeran de xeito que imitasen a posición das estrelas na  constelación de Capricornio, debido á relación tradicional que este barrio ten coa cabra.

J. A. Docobo e M. Brea colaboraron nesta actividade.

34) ACTIVIDADES PARA MAIORES DE CINCUENTA ANOS

No Cuarto Ciclo universitario impartíronse as materias de Iniciación á Astronomía (curso 2008­09 e  2009­10) e Astronomía (2009­10), ambas coordinadas polo profesor José Ángel Docobo.

Na primeira delas, a docencia correspondeu maioritariamente a Raquel Martín Romalde, mentres  que na de perfeccionamiento foi María Brea Mato a que levou o peso da mesma. 

35) OUTRAS INICIATIVAS

O director do Observatorio deu os primeiros pasos ante a Administración Autonómica para dotar a  Galicia dunha lei que protexa o seu ceo da contaminación lumínica e contactou así mesmo co  Concello de Santiago de Compostela para a construción dun reloxo de Sol nun parque da cidade.

Finalmente, e como colofón do Ano Internacional da Astronomía queremos destacar o traballo  realizado por José Ángel Docobo, Manuel Andrade, Pedro Pablo Campo e José María Madiedo  (Universidad de Huelva), sobre o bólido diurno do 2 de novembro de 2009, avistado dende Galicia e  Portugal ás 7.09 TUC e que, dado o interese social que espertou tal suceso, mereceu a nosa atención  e esforzo.

_______________________________________________

Santiago de Compostela, xaneiro de 2010

Referencias

Documento similar

Tal como anunciamos na memoria precedente, o segundo paso era proceder á dixitalización profesional da totalidade do Legado Valle- Inclán/Alsina, que levou acabo

No tocante á programación de actividades para a me- llora das competencias docentes do profesorado, den- tro do Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), durante o ano

8,27 Carril Torreiro, Francisco Consello da Cultura Galega Museo do Pobo Galego Bibliotea Pública Ánxel Casal Área de Cultura da USC Fundación Luis Tilve CETUR. Consorcio

Finalmente, unha vez finalizados os trámites para os que precisamos acceder á rede con IP da USC, é recomendábel desactivar a configuración do proxy.. Para iso, volvemos premer

A Universidade de Santiago de Compostela un ano máis achégase ao Ensino Medio de Galicia a través do seu pro- grama estratéxico “A Ponte entre o Ensino Medio e a USC”, que

Ademais, actualizouse a información sobre o SNL trala mudanza, sobre as axudas ós traballos de investigación para 2003, sobre as comisións de normalización lgca., así como

Ademais, actualizouse a información sobre o SNL trala mudanza, sobre as axudas ós traballos de investigación para 2003, sobre as comisións de normalización lgca., así como

a) Concesión dos I Premios á calidade lingüística dos traballos académicos. A entrega dos premios realizouse no marco dos actos en honor do padroeiro do centro. b) Apoiamos